Τι ορίζουμε ως καύσωνα;

Ξεκινώντας θα πρέπει να επισημανθεί πως επιστημονικά ο όρος “καύσωνας” δεν υφίσταται. Προκειμένου να περιγράψουμε ένα θερμό γεγονός στην επιστήμη της ατμόσφαιρας χρησιμοποιούμε περισσότερο τον όρο “θερμή μεταφορά” ή “θερμό κύμα” ως μετάφραση του όρου “heatwave” που ισχύει στη διεθνή βιβλιογραφία.

Όταν μιλάμε για “καύσωνα” περιγράφουμε απλώς μια κατάσταση στον καιρό της χώρας μας, η οποία ενδέχεται να έχει επιπτώσεις και η χρήση του είναι περισσότερο διοικητική. Κατά την περίοδο του «καύσωνα», συγκεκριμένες δραστηριότητες θα πρέπει να αποφεύγονται κι άλλες να απαγορεύονται, ενώ σε άλλες χώρες (και στη δική μας σε παλαιότερες εποχές), ίσχυαν ειδικά ωράρια εργασίας και άλλα έκτακτα μέτρα (όπως δημόσιοι κλιματιζόμενοι χώροι κ.α.). Εκτός αυτού, εκδίδονται συγκεκριμένα δελτία προειδοποιήσεων από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) προς τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) και εν συνεχεία προς το ευρύ κοινό.

Εφόσον από επιστημονική σκοπιά τέτοιος όρος δεν υφίσταται και παραμένει διοικητικός (ακόμη και πολιτικός), τότε αντιλαμβανόμαστε πως, ο χαρακτηρισμός μιας περιόδου ως «περίοδος καύσωνα», πρόκειται για μια διαδικασία που γίνεται απλώς με τη χρήση κάποιων θερμοκρασιακών ορίων, τα οποία διαφέρουν από χώρα σε χώρα και εξαρτώνται από την απόκλιση σε σχέση με τις τυπικές συνθήκες κάθε περιοχής.

Συνήθως πρόκειται για το ανώτερο 5% εάν θεωρήσουμε πως η κατανομή των διαφόρων τιμών της θερμοκρασίας σε μια κλιματική περίοδο είναι κανονική.

Στη χώρα μας ισχύουν οι εξής ορισμοί:

Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας: Περίοδος τουλάχιστον 3 ημερών κατά την οποία οι θερμοκρασίες στις πεδινές περιοχές της χώρας ξεπερνούν τους 37° και η μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες τους 31°. [1]

Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία: Γίνεται διαχωρισμός σε «ημέρα καύσωνα» και «περίοδο καύσωνα». Για την ημέρα καύσωνα οι ερευνητές έχουν προτείνει διάφορες μεθόδους, οι οποίες όσον αφορά την περιοχή της Αττικής καταλήγουν πως θα πρέπει η μέγιστη θερμοκρασία στον σταθμό του Θησείου να φτάσει η να ξεπεράσει τους 37° και η μέση τιμή της, αντιστοίχως, τους 31°.

Για τον σταθμό της Φιλαδέλφειας, το όριο μέγιστης θερμοκρασίας είναι οι 38°. Η περίοδος καύσωνα ορίζεται ως το διάστημα που ισχύουν οι ανωτέρω συνθήκες κατ’ ελάχιστο για 3 ημέρες.

Η ημερήσια διακύμανση της θερμοκρασίας είναι σημαντικότερη από τα “θερμοκρασιακά ρεκόρ”

Τις περισσότερες φορές γίνεται λόγος για τις μέγιστες θερμοκρασίες που σημειώνονται σε διάφορες περιοχές της χώρας, μια εξ αυτών και η Αθήνα. Αυτό, το οποίο όμως είναι πραγματικά επικίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων και όλων των έμβιων όντων γενικότερα είναι οι αυξημένες ελάχιστες θερμοκρασίες, ιδίως όταν δεν κατέρχονται κάτω των 25 βαθμών. Αυτό συμβαίνει κατά κανόνα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές των αστικών κέντρων και ιδίως στην Αθήνα. Οι επιστημονικές μελέτες συμφωνούν με την εμπειρική παρατήρηση: Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες το μεσημέρι, μπορούν να είναι ανεκτές στην περίπτωση που τις βραδυνές, νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες επικρατεί δροσιά. Αυτό, είναι ο κανόνας στις περισσότερες περιπτώσεις πεδινών ηπειρωτικών περιοχών, ωστόσο δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ στα αστικά κέντρα. Το αποτέλεσμα είναι, οι υψηλές θερμοκρασίες να διατηρούνται και κατά τη διάρκεια της νύχτας (τις περισσότερες ώρες παραμένουν σταθερά άνω των 30 βαθμών) με αποτέλεσμα τη διαρκή και σωρευτική κόπωση των κατοίκων. Επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ανάκλαση της ακτινοβολίας λόγω της δόμησης αλλά και η κακή κυκλοφορία του αέρα, για τον ίδιο λόγο.

Πηγές / παραπομπές:

[1] Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας

[2] Το εγχειρίδιο του μετεωρολόγου – προγνώστη


5 άρθρα διαθέσιμα

22 Αυγούστου 2025, 11:09

Συνθήκες θερμής μεταφοράς στη χώρα μας σήμερα Παρασκευή 22 Αυγούστου, με την παρουσία ισχυρών Δ ή ΝΔ διεύθυνσης ανέμων, αυξάνοντας τον κίνδυνο εξάπλωσης πυρκαγιών. Πολλά τμήματα της ανατολικής ηπειρωτικής χώρας βρίσκονται σε κατηγορία κινδύνου 4, σύμφωνα με την Πολιτική Προστασία, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την πρόγνωση του μοντέλου μας.

Περισσότερα »

21 Αυγούστου 2025, 00:56

Η εκδήλωση υετού στην Αθήνα κατά το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου είναι σχετικά σπάνια και σχεδόν πάντα εκδηλώνεται υπό τη μορφή καταιγίδας. Το μεσημέρι της 19ης Αυγούστου 2025, καταιγίδα εκδηλώθηκε στο νοτιοδυτικό τμήμα του λεκανοπεδίου της Αθήνας. Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται και συγκρίνονται τα αποτελέσματα των U-Model καθώς και GFS και ECMWF με την πραγματικότητα για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Περισσότερα »

20 Αυγούστου 2025, 13:08

Άνοδος της θερμοκρασίας έως και τα επίπεδα καύσωνα την Παρασκευή 22/8 αλλά στη συνέχεια αναμένεται αποκλιμάκωση και πτώση σε κανονικές τιμές μέχρι τη Δευτέρα 24/8 με λίγα φαινόμενα αστάθειας (όμβροι ή τοπικές καταιγίδες) στα ηπειρωτικά τμήματα της χώρας. Η συνέχεια της επόμενης εβδομάδας αναμένεται με κανονικές / ελαφρώς χαμηλότερες του κανονικού τιμές, με προοπτική όμως για εκ νέου άνοδο των θερμοκρασιών κατά τις τελευταίες ημέρες του μήνα. Ιδιαίτερη προσοχή συνίσταται για την Παρασκευή 22 του μηνός καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες θα συνδυαστούν με ισχυρούς ανέμους Δ/ΝΔ διευθύνσεων στην ανατολική ηπειρωτική χώρα, αυξάνοντας κατακόρυφα τον κίνδυνο εξάπλωσης πυρκαγιών.

Περισσότερα »

13 Αυγούστου 2025, 17:32

Συνθήκες οι οποίες ευνοούν ιδιαίτερα την εξάπλωση πυρκαγιών εμφανίζονται όλο και συχνότερα στη χώρα μας τα καλοκαίρια. Μετεωρολογικές συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Τρίτης 12 Αυγούστου έχουν εμφανιστεί ξανά με το ίδιο αποτέλεσμα, γεγονός που αναλύεται στο παρόν άρθρο. Αν και η επώδυνη εμπειρία των τελευταίων δύο δεκαετιών μας δείχνει ότι σε ένα θερμότερο κλίμα θα έχουμε ενδεχομένως περισσότερο ευνοϊκές συνθήκες για την εξάπλωση πυρκαγιών, η εκδήλωσή τους ωστόσο θα πρέπει να αναζητηθεί σε άλλα αίτια.

Περισσότερα »

20 Ιουνίου 2022, 17:55

Τί ορίζουμε ως καύσωνα; Είναι όρος που χρησιμοποιείται στην επιστήμη της ατμόσφαιρας ή έχει άλλες χρήσεις; Πόσοι ορισμοί υπάρχουν και τί είναι πραγματικά επικίνδυνο στην ημερήσια θερμοκρασιακή διακύμανση;

Περισσότερα »