Τι ορίζουμε ως καύσωνα;

Ξεκινώντας θα πρέπει να επισημανθεί πως επιστημονικά ο όρος “καύσωνας” δεν υφίσταται. Προκειμένου να περιγράψουμε ένα θερμό γεγονός στην επιστήμη της ατμόσφαιρας χρησιμοποιούμε περισσότερο τον όρο “θερμή μεταφορά” ή “θερμό κύμα” ως μετάφραση του όρου “heatwave” που ισχύει στη διεθνή βιβλιογραφία.

Όταν μιλάμε για “καύσωνα” περιγράφουμε απλώς μια κατάσταση στον καιρό της χώρας μας, η οποία ενδέχεται να έχει επιπτώσεις και η χρήση του είναι περισσότερο διοικητική. Κατά την περίοδο του «καύσωνα», συγκεκριμένες δραστηριότητες θα πρέπει να αποφεύγονται κι άλλες να απαγορεύονται, ενώ σε άλλες χώρες (και στη δική μας σε παλαιότερες εποχές), ίσχυαν ειδικά ωράρια εργασίας και άλλα έκτακτα μέτρα (όπως δημόσιοι κλιματιζόμενοι χώροι κ.α.). Εκτός αυτού, εκδίδονται συγκεκριμένα δελτία προειδοποιήσεων από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) προς τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) και εν συνεχεία προς το ευρύ κοινό.

Εφόσον από επιστημονική σκοπιά τέτοιος όρος δεν υφίσταται και παραμένει διοικητικός (ακόμη και πολιτικός), τότε αντιλαμβανόμαστε πως, ο χαρακτηρισμός μιας περιόδου ως «περίοδος καύσωνα», πρόκειται για μια διαδικασία που γίνεται απλώς με τη χρήση κάποιων θερμοκρασιακών ορίων, τα οποία διαφέρουν από χώρα σε χώρα και εξαρτώνται από την απόκλιση σε σχέση με τις τυπικές συνθήκες κάθε περιοχής.

Συνήθως πρόκειται για το ανώτερο 5% εάν θεωρήσουμε πως η κατανομή των διαφόρων τιμών της θερμοκρασίας σε μια κλιματική περίοδο είναι κανονική.

Στη χώρα μας ισχύουν οι εξής ορισμοί:

Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας: Περίοδος τουλάχιστον 3 ημερών κατά την οποία οι θερμοκρασίες στις πεδινές περιοχές της χώρας ξεπερνούν τους 37° και η μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες τους 31°. [1]

Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία: Γίνεται διαχωρισμός σε «ημέρα καύσωνα» και «περίοδο καύσωνα». Για την ημέρα καύσωνα οι ερευνητές έχουν προτείνει διάφορες μεθόδους, οι οποίες όσον αφορά την περιοχή της Αττικής καταλήγουν πως θα πρέπει η μέγιστη θερμοκρασία στον σταθμό του Θησείου να φτάσει η να ξεπεράσει τους 37° και η μέση τιμή της, αντιστοίχως, τους 31°.

Για τον σταθμό της Φιλαδέλφειας, το όριο μέγιστης θερμοκρασίας είναι οι 38°. Η περίοδος καύσωνα ορίζεται ως το διάστημα που ισχύουν οι ανωτέρω συνθήκες κατ’ ελάχιστο για 3 ημέρες.

Η ημερήσια διακύμανση της θερμοκρασίας είναι σημαντικότερη από τα “θερμοκρασιακά ρεκόρ”

Τις περισσότερες φορές γίνεται λόγος για τις μέγιστες θερμοκρασίες που σημειώνονται σε διάφορες περιοχές της χώρας, μια εξ αυτών και η Αθήνα. Αυτό, το οποίο όμως είναι πραγματικά επικίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων και όλων των έμβιων όντων γενικότερα είναι οι αυξημένες ελάχιστες θερμοκρασίες, ιδίως όταν δεν κατέρχονται κάτω των 25 βαθμών. Αυτό συμβαίνει κατά κανόνα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές των αστικών κέντρων και ιδίως στην Αθήνα. Οι επιστημονικές μελέτες συμφωνούν με την εμπειρική παρατήρηση: Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες το μεσημέρι, μπορούν να είναι ανεκτές στην περίπτωση που τις βραδυνές, νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες επικρατεί δροσιά. Αυτό, είναι ο κανόνας στις περισσότερες περιπτώσεις πεδινών ηπειρωτικών περιοχών, ωστόσο δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ στα αστικά κέντρα. Το αποτέλεσμα είναι, οι υψηλές θερμοκρασίες να διατηρούνται και κατά τη διάρκεια της νύχτας (τις περισσότερες ώρες παραμένουν σταθερά άνω των 30 βαθμών) με αποτέλεσμα τη διαρκή και σωρευτική κόπωση των κατοίκων. Επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ανάκλαση της ακτινοβολίας λόγω της δόμησης αλλά και η κακή κυκλοφορία του αέρα, για τον ίδιο λόγο.

Πηγές / παραπομπές:

[1] Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας

[2] Το εγχειρίδιο του μετεωρολόγου – προγνώστη


12 άρθρα διαθέσιμα

9 Αυγούστου 2024, 15:10

Τα πρώτα “αιολικά πάρκα” δημιουργήθηκαν στη χώρα μας στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με επίκεντρο αρχικά την περιοχή της νότιας Εύβοιας. Αν και οι επιπτώσεις της εγκατάστασής τους δεν έχουν διερευνηθεί συνολικά, η εμπειρία δείχνει ότι είναι κυρίως αρνητικές παρά τα όποια οφέλη στις τοπικές κοινωνίες. Ανεξάρτητα της συνολικής εικόνας, στην γενικότερη προσπάθεια αντικειμενικής διερεύνησης του θέματος, σε αυτό το άρθρο εξετάζεται το επιχείρημα της τροποποίησης του μικροκλίματος μιας περιοχής, όπως προσφάτως διατυπώθηκε.

Περισσότερα »

3 Αυγούστου 2024, 17:57

Πότε είναι κατά μέσο όρο η θερμότερη περίοδος της χρονιάς στην Ελλάδα και γιατί δεν συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο; Ποιό φυσικό μέγεθος προκαλεί αυτή τη διαφορά και τί σχέση έχει αυτό με τον κλιματικό τύπο κάθε περιοχής; Τί συμβαίνει σε άλλες περιοχές της Γης όπως για παράδειγμα στις Ηνωμένες Πολιτείες;

Περισσότερα »

31 Μαΐου 2024, 12:29

Γνωστοί και ως “σύννεφα καταιγίδων”, αποτελούν έναν συχνά εμφανιζόμενο τύπο νεφών στη χώρα μας. Αναπτύσσονται κατακόρυφα μέχρι και το όριο της τροπόσφαιρας, το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας (όπου λαμβάνουν χώρα τα περισσότερα καιρικά φαινόμενα), το οποίο φτάνει έως και τα 9-12 χιλιόμετρα σε ύψος. Καταλαμβάνουν χώρο μεμονωμένα ή σε ομάδες (παρατάξεις ή συστάδες αναλόγως της συνοπτικής κατάστασης της ατμόσφαιρας) και προκαλούν σχεδόν πάντα βροχές (συχνά ραγδαίες) και ηλεκτρική δραστηριότητα ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ευθύνονται για χαλαζοπτώσεις, βίαιους ανέμους και την εμφάνιση ανεμοστρόβιλων / υδροστρόβιλων.

Περισσότερα »

17 Μαΐου 2024, 14:49

Η εαρινή περίοδος του 2024 μας επιφυλάσσει πολλά περιστατικά μεταφοράς αφρικανικής σκόνης προς την περιοχή μας κάποια εξ αυτών ασθενέστερα και κάποια ισχυρότερα. Το εντονότερο όλων εμφανίστηκε κατά το διήμερο 22-23 Απριλίου για το οποίο υπάρχει ανάλυση – καταγραφή εδώ και έφερε απόκοσμες εικόνες όπως αυτή της δημοσίευσης. Με αφορμή αυτό το περιστατικό, επανήλθε το ενδιαφέρον του κοινού για αυτό το φαινόμενο. Δυστυχώς όμως, η (δικαιολογημένη) έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού απέναντι σε στοιχεία και δεδομένα τα οποία παρουσιάζονται ως “αντικειμενικά”, έχει δημιουργήσει μια κατάσταση καχυποψίας σχετικά με πολλά θέματα (και όχι μόνο τα μετεωρολογικά). Τουλάχιστον για το φαινόμενο της μεταφοράς σκόνης, σε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται σχετικές πληροφορίες υπό τη μορφή απαντήσεων σε συνηθισμένες ερωτήσεις για όσα μέχρι στιγμής είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε σχετικά με αυτό.

Περισσότερα »

22 Φεβρουαρίου 2024, 14:19

Ένας αρκετά συνηθισμένος τύπος καιρού κατά τη χειμερινή περίοδο στη χώρα μας είναι ο “καιρός βορείου ρεύματος”. Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται και αναλύονται δύο ενδιαφέροντες νεφικοί σχηματισμοί, οι “νεφικές οδοί” (cloud streets) και οι στρόβιλοι Von Karman μέσω της μελέτης περίπτωσης μεταξύ 21 και 23 Ιανουαρίου 2024.

Περισσότερα »

4 Ιουνίου 2023, 14:03

Από τον Απρίλιο του 2020, το Umeteo σε συνεργασία με το δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας και την ιστοσελίδα arachovameteo.gr έχει αναπτύξει ένα μοντέλο πολύ υψηλής ανάλυσης για την κάλυψη των αναγκών του Παρνασσού και της ευρύτερης περιοχής. Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά του προγνωστικού συστήματος και μερικές από τις εσωτερικές του παραμετροποιήσεις.

Περισσότερα »

11 Δεκεμβρίου 2022, 22:06

Συμβαίνει συχνά, κυρίως σε περιπτώσεις νοτίων ή νοτιοδυτικών ανέμων, η επίμονη εμφάνιση νεφώσεων σε τμήματα της ανατολικής ηπειρωτικής χώρας ή/και της βόρειας Κρήτης, δηλαδή στην υπήνεμη πλευρά των ορεινών όγκων. Ποιές συνθήκες απαιτούνται για την εμφάνιση του φαινομένου; Σε ποιές άλλες περιπτώσεις το συναντάμε; Είναι δυνατόν να προσομοιωθεί από τα μοντέλα πρόγνωσης;

Περισσότερα »

11 Οκτωβρίου 2022, 22:35

Με αφορμή την παρατήρηση εκατοντάδων contrails στον ουρανό της χώρας μας το βράδυ του Σαββάτου προς Κυριακή 8-9 Οκτωβρίου 2022, το άρθρο αυτό έρχεται σαν απάντηση σε όσους σκοπίμως ή από άγνοια διακινούν διάφορες θεωρίες συνομωσίας γύρω από αυτό το φαινόμενο. Αυτά που βλέπουμε ψηλά στον ουρανό είναι απλώς…υδρατμοί.

Περισσότερα »

20 Ιουνίου 2022, 17:55

Τί ορίζουμε ως καύσωνα; Είναι όρος που χρησιμοποιείται στην επιστήμη της ατμόσφαιρας ή έχει άλλες χρήσεις; Πόσοι ορισμοί υπάρχουν και τί είναι πραγματικά επικίνδυνο στην ημερήσια θερμοκρασιακή διακύμανση;

Περισσότερα »

25 Απριλίου 2022, 17:26

Με αφορμή άρθρο του κ. Κολυδά σχετικά με τον καιρό της Μ. Παρασκευής, δημοσιεύουμε εδώ ένα ακόμη άρθρο – απάντηση στο οποίο επιχερούμε να εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στο ζήτημα της περιοδικότητας του καιρού σε σχέση με τις φάσεις της Σελήνης και πώς αυτά τα δύο μοιάζει να συνδέονται τελικά περισσότερο στενά απ’όσο νομίζουμε

Περισσότερα »

14 Φεβρουαρίου 2022, 20:21

Η κλίμακα μποφόρ χρησιμοποιείται κατά κανόνα στα μετεωρολογικά δελτία της χώρας μας. Πότε, από ποιόν και για ποιόν λόγο ξεκίνησε και πώς ορίζεται; Τί συμβαίνει σε άλλες χώρες; Ποιά είναι τα προβλήματα της χρήσης της και τί θα πρέπει να προσέχουμε;

Περισσότερα »

10 Ιανουαρίου 2022, 01:09

Ο “ωμέγα εμποδισμός”, ακούγεται συχνά από μετεωρολόγους στα μέσα ενημέρωσης, ειδικά το Χειμώνα. Τί είναι αυτό το φαινόμενο και γιατί ονομάζεται έτσι;

Περισσότερα »