Ωμέγα Εμποδισμός

Η κυκλοφορία των μέσων γεωγραφικών πλατών ανιχνεύεται μέσα από την παρατήρηση μετεωρολογικών χαρτών και ιδίως αυτών που απεικονίζουν τα γεωδυναμικά ύψη στην ισοβαρική στάθμη των 500hpa.

Τί είναι όμως αυτή η στάθμη;

Αρχικά, τα hpa (hectopascals), είναι μονάδα μέτρησης της ατμοσφαιρικής πίεσης. Η μέση ατμοσφαιρική πίεση κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας είναι περίπου 1013hpa/mb (mb = millibars). Όσο ανεβαίνουμε σε υψόμετρο, η πίεση μειώνεται. Συνεπώς, η ισοβαρική στάθμη των 500hpa είναι το υψόμετρο στο οποίο η ατμοσφαιρική πίεση είναι 500hpa. Άρα, ένας ισοβαρικός χάρτης των 500hpa, είναι ένας χάρτης ο οποίος απεικονίζει υψόμετρα η μονάδα μέτρησης των οποίων είναι τα δεκάμετρα (δεκάδες μέτρα). Κατά μέσο όρο, η ισοβαρική στάθμη των 500hpa βρίσκεται περίπου στα 5500μ (η αλλιώς στα 550 δεκάμετρα). Παράδειγμα ενός τέτοιου χάρτη μπορούμε να δούμε στην επόμενη εικόνα:

Στον ίδιο χάρτη παρατηρούμε επίσης σημειωμένες και τις θερμοκρασίες σε αυτήν την στάθμη (πχ. -15°C, -20°C, -25ºC κ.ο.κ), πληροφορία αρκετά σημαντική για την αέρια μάζα που υπάρχει πάνω από μια περιοχή. Στις περιοχές όπου παρατηρούμε χαμηλές θερμοκρασίες, παρατηρούμε και μειωμένα γεωδυναμικά ύψη (που αντιστοιχούν και σε χαμηλότερες πιέσεις). Το αντίθετο συμβαίνει στις περιοχές υψηλότερων θερμοκρασιών. Εκτεταμένες περιοχές χαμηλότερων γεωδυναμικών και θερμοκρασιών ονομάζονται “troughs” και στα ελληνικά “αυλώνες” ενώ περιοχές υψηλότερων θερμοκρασιών ονομάζονται “ridges” και στα ελληνικά “αντικυκλώνες”. Στον χάρτη της εικόνας 1 ένα κομμάτι του Ατλαντικού, η Ιβηρική χερσόνησσος και η Ιρλανδία καλύπτονται από αντικυκλώνα, ενώ εκτεταμένος αυλώνας καλύπτει ένα μεγάλο τμήμα της κεντρικής Ευρώπης, την κεντρική Μεσόγειο έως και τη χώρα μας.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ιδίως κατά τη χειμερινή περίοδο οι περιοχές υψηλών πιέσεων (αντικυκλώνες), τείνουν να παραμένουν σε μια περιοχή για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα (>5-7 ημέρες). Σε αυτήν την περίπτωση λέμε πως έχουν χαρακτηριστικά “εμποδισμού” διότι παρεμποδίζουν την ελεύθερη από τα δυτικά προς τα ανατολικά ροή των ανέμων σε αυτά τα ύψη. Αναλόγως του σχήματος αυτών των αντικυκλώνων, παίρνουν και το όνομά τους.

Μία περίπτωση ενός τέτοιου εμποδισμού είναι ο “Ωμέγα Εμποδισμός”, διότι το σχήμα του μοιάζει πολύ με αυτό το γράμμα της αλφαβήτου. Παράδειγμα τέτοιου εμποδισμού μπορούμε να δούμε στην επόμενη εικόνα.

Περιφερειακά αυτού, παρατηρούμε αυλώνες (troughs), οι οποίοι τείνουν να αποκοπούν από τη γενικότερη ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Αυτές είναι και οι περιπτώσεις των “cutoff-lows” δηλαδή των αποκομμένων χαμηλών, τα οποία συνήθως επιμένουν για αρκετές ημέρες πάνω από μια περιοχή και προκαλούν παρατεταμένες συνθήκες κακοκαιρίας, ή γενικότερα άστατου καιρού.

Περιπτώσεις “Ωμέγα εμποδισμών” έχουμε αρκετές και στην Ευρώπη οι οποίες συνήθως συνδυάζονται με εισροή αρκετά ψυχρότερων αερίων μαζών στην ανατολική τους πλευρά μέχρι αρκετά νότια όπου εγκλωβίζονται (cutoff lows). Οι περιοχές όπου συμβαίνει αυτό είναι η ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, φτάνοντας μέχρι και τη χώρα μας. Κατά τη χειμερινή περίοδο, αυτό το μοτίβο ευθύνεται για σημαντικές χιονοπτώσεις και στη χώρα μας, (αν και δεν είναι η μοναδική περίπτωση).