Σωρειτομελανίες

Γνωστοί και ως “σύννεφα καταιγίδων”, αποτελούν έναν συχνά εμφανιζόμενο τύπο νεφών στη χώρα μας. Αναπτύσσονται κατακόρυφα μέχρι και το όριο της τροπόσφαιρας, το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας (όπου λαμβάνουν χώρα τα περισσότερα καιρικά φαινόμενα), το οποίο φτάνει έως και τα 9-12 χιλιόμετρα σε ύψος. Καταλαμβάνουν χώρο μεμονωμένα ή σε ομάδες (παρατάξεις ή συστάδες αναλόγως της συνοπτικής κατάστασης της ατμόσφαιρας) και προκαλούν σχεδόν πάντα βροχές (συχνά ραγδαίες) και ηλεκτρική δραστηριότητα ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ευθύνονται για χαλαζοπτώσεις, βίαιους ανέμους και την εμφάνιση ανεμοστρόβιλων / υδροστρόβιλων.

Κύρια χαρακτηριστικά

Λατινική ονομασία: Cumulonimbus (Cb)
Υψόμετρο βάσης: ~350-2000m
Υψόμετρο κορυφής: ~9000-12000m
Σχήμα: Πυργοειδές, θυμίζοντας έκρηξη. Συχνή η εμφάνιση άκμονα (αμόνι) στην κορυφή με ινώδεις άκρες.
Φαινόμενα: Ηλεκτρική δραστηριότητα, βροχή (συχνά ραγδαία), χαλαζόπτωση, χιονόπτωση, ισχυροί άνεμοι, ανεμοστρόβιλοι, υδροστρόβιλοι.

Πώς σχηματίζονται;

Για τον σχηματισμό τους απαιτείται μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ των κατώτερων και των ανώτερων τροποσφαιρικών στρωμάτων, γεγονός που προκαλεί έντονα ανοδικές κινήσεις στην ατμόσφαιρα (συνθήκες αστάθειας). Τα αίτια της εμφάνισης αυτών των συνθηκών είναι δύο: 1. Έντονη θέρμανση του εδάφους και συνακολούθως των κατώτερων τροποσφαιρικών στρωμάτων λόγω της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας, 2. Πέρασμα ψυχρού μετώπου, δηλαδή ψυχρότερης (και συχνά ξηρότερης) αέριας μάζας που αντικαθιστά θερμότερη (και συχνά υγρότερη). Σε αυτήν την περίπτωση, η προϋπάρχουσα θερμότερη αέρια μάζα εξαναγκάζεται σε άνοδο συναντώντας κατά πολύ ψυχρότερο αέρα, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της κατακόρυφης κίνησής της μέχρι την τροπόπαυση. Το ίδιο μπορεί να συμβεί γενικότερα στην περίπτωση όπου κάποια αέρια μάζα, αντικαθιστά κάποια άλλη η οποία έχει διαφορετικό προφίλ υγρασίας.

Στην πρώτη περίπτωση, οι σωρειτομελανίες οργανώνονται μεμονωμένα, σε συστάδες ή δημιουργώντας κάποιο σύμπλεγμα και συνήθως δεν εμφανίζουν έντονη κίνηση στο χώρο, ενώ στη δεύτερη περίπτωση μπορεί να έχουμε σχηματισμούς σε παράταξη ή την εμφάνιση συμπλέγματος ή συμπλεγμάτων, τα οποία μπορεί να σαρώσουν μεγάλες εκτάσεις.

Φωτογραφία και Δορυφορική εικόνα

Η επόμενη φωτογραφία είναι τραβηγμένη από τους Ζάρακες Ευβοίας στις 29 Μαΐου 2024 και ώρα 13:55 κοιτώντας προς το βόρειο/βορειοδυτικό ορίζοντα προς την περιοχή της κεντρο-ανατολικής Ευβοίας. Απεικονίζεται ένας σωρειτομελανίας σε ώριμη φάση ανάπτυξης, εχοντας πλέον αγγίξει την τροπόσφαιρα (Cumulonimbus Capillatus). Περισσότερα σχετικά με τις υποκατηγορίες των σωρειτομελανιών που σχετίζονται με τη φάση ανάπτυξης τους, σε επόμενο υποκεφάλαιο.

Σχηματισμοί σαν αυτόν που απεικονίζεται στην παραπάνω φωτογραφία, εμφανίστηκαν σε αρκετές περιοχές της χώρας. Στην παρακάτω δορυφορική εικόνα στο φάσμα του ορατού απεικονίζεται η νέφωση στη χώρα μας περίπου την ίδια χρονική στιγμή. Παρατηρούμε τις διάσπαρτες αναπτύξεις πάνω από πολλά σημεία των ηπειρωτικών τμημάτων της χώρας κυρίως πάνω από ορεινές περιοχές. Με το χαρακτηριστικό σύμβολο σημειώνεται η κεραυνική δραστηριότητα εκείνη τη στιγμή. Ο σωρειτομελανίας της παραπάνω εικόνας επισημαίνεται με πορτοκαλί βέλος.

Υποκατηγορίες

Ανάλογα με τη φάση της ανάπτυξης του σωρειτομελανία, διακρίνουμε τρείς υποκατηγορίες:

Πηγές – Παραπομπές

  1. https://www.metoffice.gov.uk/weather/learn-about/weather/types-of-weather/clouds/low-level-clouds/cumulonimbus
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Cumulonimbus_cloud
  3. https://resources.eumetrain.org/satmanu/CMs/CbC/print.htm
  4. https://scied.ucar.edu/image/cumulonimbus-clouds

3 άρθρα διαθέσιμα

24 Ιουνίου 2025, 16:10

Ο πρώτος καύσωνας του καλοκαιριού 2025 αναμένεται μεταξύ Τετάρτης 25 και Παρασκευής 27 Ιουνίου. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες αναμένονται την Παρασκευή φτάνοντας και τους 42° τοπικά. Από το απόγευμα της Παρασκευής ωστόσο υποχωρεί η θερμή εισβολή με κύμα ψυχρότερων αερίων μαζών από τα Βαλκάνια και πιθανότητα καταιγίδων σε Ήπειρο και Μακεδονία. Ενίσχυση του μελτεμιού το Σάββατο 28/6, την Κυριακή 29/6 και τη Δευτέρα 30/6, τάση για εκ νέου σταδιακή άνοδο της θερμοκρασίας την επόμενη εβδομάδα

Περισσότερα »

21 Ιουνίου 2025, 18:11

Συνθήκες έντονης ατμοσφαιρικής αστάθειας επικράτησαν την Παρασκευή 20 Ιουνίου 2025, με καταιγίδες κατά τόπους ισχυρές. Στο άρθρο αυτό πραγματοποιείται η σύγκριση των αποτελεσμάτων του °U-Model αλλά και άλλων προγνωστικών συστημάτων, με την πραγματικότητα όπως καταγράφθηκε από μετεωρολογικούς σταθμούς και δορυφορικά δεδομένα.

Περισσότερα »

20 Ιουνίου 2022, 17:55

Τί ορίζουμε ως καύσωνα; Είναι όρος που χρησιμοποιείται στην επιστήμη της ατμόσφαιρας ή έχει άλλες χρήσεις; Πόσοι ορισμοί υπάρχουν και τί είναι πραγματικά επικίνδυνο στην ημερήσια θερμοκρασιακή διακύμανση;

Περισσότερα »