Θερμοκρασία θάλασσας – Είναι οι συνθήκες ευχάριστες για μπάνιο;

Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος είναι για πολλούς συνήθως η ευκαιρία για το πρώτο μπάνιο στη θάλασσα. Τις περισσότερες φορές το συγκεκριμένο τριήμερο συμπίπτει με την (ημερολογιακή) μετάβαση από την Άνοιξη στο Καλοκαίρι. Κλιματολογικά, η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας κανονικά θα πρέπει να βρίσκεται το μεσημέρι μεταξύ 27-30° στις πεδινές περιοχές της χώρας με την πιθανότητα βροχής να είναι μικρή πλέον, αφορώντας κυρίως εσωτερικές και ορεινές περιοχές της χώρας όπου η εκδήλωση μεσημεριανών / απογευματινών καταιγίδων (φαινόμενα αστάθειας) είναι συνηθισμένο φαινόμενο.

Ποιά θα πρέπει είναι όμως (κλιματικά) η θερμοκρασία της θάλασσας στις διάφορες περιοχές της χώρας μας στις αρχές του Ιουνίου;

Στο ερώτημα αυτό είναι δύσκολο να δοθεί ακριβής απάντηση για δύο βασικούς λόγους:

1. Η χρονική ανάλυση της κλιματολογικής πληροφορίας που συνήθως έχουμε διαθέσιμη είναι μηνιαία. Αυτή η περίοδος του έτους είναι έντονα μεταβατική που σημαίνει ότι ο ρυθμός ανόδου της θερμοκρασίας είναι μεγάλος μέχρι να φτάσουμε το κλιματικό μέγιστο του Αυγούστου. Αυτό σημαίνει ότι, η μέση τιμή του μήνα, δεν αντιπροσωπεύει όλες τις ημέρες του, αλλά περισσότερο ταυτίζεται με τη θερμοκρασία στο μέσον του.
2. Η χωρική ανάλυση της πληροφορίας είναι σχετικά μικρή καθώς για δεδομένα 30 ετών, οι παρατηρήσεις που έχουμε προέρχονται κυρίως από τo Εθνικό Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφορίας (NCEI) των ΗΠΑ [1], σε παγκόσμια κάλυψη ενώ η πηγή των δεδομένων είναι συνήθως δορυφόροι.

Οι δύο παρακάτω εικόνες αποτυπώνουν τη μέση επιφανειακή θερμοκρασία θάλασσας για τον Μάιο (εικόνα 1) και τον Ιούνιο (εικόνα 2) στη Μεσόγειο και προέρχονται από το Ίδρυμα του Κοινοτικού Κέντρου της Βαλένθια για τις Περιβαλλοντικές Μελέτες της Μεσογείου (CEAM) [2], με δεδομένα από το NCEI.

Θεωρώντας ότι οι παραπάνω εικόνες αποτυπώνουν περισσότερο τις συνθήκες που επικρατούν στο μέσον κάθε ενός από τους παραπάνω μήνες τότε για τις αρχές του Ιουνίου, η τυπική θερμοκρασία που θα πρέπει να επικρατεί προκύπτει (χονδροειδώς), ως μέσος όρος των δύο τιμών θεωρώντας ότι η αύξηση της θερμοκρασίας είναι περίπου γραμμική. Εστιάζοντας στις ελληνικές θάλασσες τότε μπορούμε να εξάγουμε την πληροφορία ότι:

1. Για το ΒΔ, ΝΔ και Ν Αιγαίο, η κανονική θερμοκρασία αυτήν την περίοδο είναι ~20°C.
2. Για το Κ, Α, ΒΑ Αιγαίο, η κανονική θερμοκρασία αυτήν την περίδο είναι ~19-19.5°C
3. Για το Ιόνιο, η κανονική θερμοκρασία αυτήν την περίοδο είναι οι ~21°C αν και σε περιοχές κοντά στα νησιά και στην ηπειρωτική χώρα φαίνεται να επικρατούν κατά 1-1.5°C χαμηλότερες τιμές.

Όπως όμως ήδη αναφέρθηκε, η παραπάνω πληροφορία είναι αρκετά χαμηλής χωρικής ανάλυσης κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορεί να αποτυπώσει τις ιδιαίτερες συνθήκες σε κάθε περιοχή και ακτογραμμή που διαμορφώνονται λόγω του έντονου οριζόντιου διαμελισμού (τοπικά ρεύματα, ύπαρξη ρεμάτων ή υπόγειων υδάτων κ.α.).

Παραμένοντας στην αποτύπωση της γενικής κατάστασης, η επόμενη εικόνα (3) παρουσιάζει τη φετινή απόκλιση σε σχέση με τις κλιματικές τιμές για τον μήνα Μάιο στη Μεσόγειο, τα δορυφορικά δεδομένα της οποίας προέρχονται από το NCEI [1].

Με βάση την εικόνα 3, διαπιστώνουμε ότι στις Ελληνικές θάλασσες, δεν εμφανίζεται έντονη θερμοκρασιακή απόκλιση της επιφανειακής τους θερμοκρασίας σε σχέση με το μέσο όρο. Η μεγαλύτερη αρνητική απόκλιση εντοπίζεται στο Θρακικό πέλαγος (έως και -2° χαμηλότερες τιμές) και στα πολύ ανοιχτά του Ιονίου, νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου. Στις υπόλοιπες περιοχές η απόκλιση κυμαίνεται μεταξύ 0 και -1° ενώ σε Θερμαϊκό και Δωδεκάνησα, εμφανίζονται ελαφρώς θετικές αποκλίσεις μεταξύ 0 και +1°.

Συνδυάζοντας όλες τις παραπάνω πληροφορίες, θα πρέπει να περιμένουμε τις εξής θερμοκρασίες σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου το πρώτο 10-ήμερο του Ιουνίου:

1. Μεταξύ 17-18°C στο βορειοανατολικό Αιγαίο
2. Μεταξύ 20 – 21°C στο βορειοδυτικό Αιγαίο (Θερμαϊκός και Σποράδες)
3. Μεταξύ 19-20°C στα κεντρικά, ανατολικά και βόρεια τμήματα.
4. Μεταξύ 20-21°C σε Κυκλάδες, Κρήτη και Δωδεκάνησα.
5. Μεταξύ 20-22°C στα Επτάνησα.

Στην επόμενη εικόνα αποτυπώνεται η προσομοίωση της επιφανειακής θερμοκρασίας από το μοντέλο “Ποσειδών” του Εθνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) [3] για τις 15:00 τοπική ώρα της Κυριακής 4 Ιουνίου 2023.

Από την παραπάνω εικόνα (4) της προσομοίωσης του μοντέλου Ποσειδών διαπιστώνουμε ταύτιση με τις εκτιμήσεις βάσει της κλιματικής απόκλισης όπως διατυπώθηκαν στα σημεία 1-5 παραπάνω. Αυτό, εκτός από την (αυτονόητη) επιβεβαίωση της εγκυρότητας των κλιματολογικών δεδομένων (έστω και χαμηλής ανάλυσης), μας δίνει μια αναλυτικότερη εικόνα σχετικά με τις θερμές / ψυχρές περιοχές των ελληνικών θαλασσών. Διαπιστώνουμε ότι:

• Η ψυχρότερη περιοχή είναι όντως το ΒΑ Αιγαίο και συγκεκριμένα το τμήμα που ορίζεται από τον Άγιο Ευστράτιο – Λήμνο – Ίμβρο – Σαμοθράκη, με θερμοκρασίες μεταξύ 18-19°.
• Οι θερμότερες περιοχές εντοπίζονται στα Δωδεκάνησα με θερμοκρασίες που υπερβαίνουν τους 21° αλλά και στα Επτάνησα με θερμοκρασίες που υπερβαίνουν τους 22° και κατά τόπους τους 23°.
• Οι θερμοκρασίες στις υπόλοιπες Ελληνικες θάλασσες εντοπίζονται στην εύρος μεταξύ 19° και 21° περίπου.
• Υπάρχει η τάση για υψηλότερες θερμοκρασίες σε περιοχές κοντά στην ακτογραμμή της ηπειρωτικής χώρας, κάτι που είναι λογικό λόγω της έντονης θέρμανσης του εδάφους.

Σύνοψη / Συμπεράσματα

Αν και η αίσθηση της θερμότητας / ψύχους είναι ένα ζήτημα καθαρά υποκειμενικό, λαμβάνοντας ως γενικό όριο τη θερμοκρασία των 20°C, ως αποδεκτή για την παραμονή στη θάλασσα για εύλογο χρονικό διάστημα τότε διαπιστώνουμε ότι οι συνθήκες είναι οριακά αποδεκτές για την πλειονότητα των Ελληνικών θαλασσών καθώς οι θερμοκρασίες βρίσκονται στο εύρος μεταξύ των 19-21°C. Κλειστοί κόλποι όπως ο Σαρωνικός, ο Κορινθιακός, ο Παγασητικός κ.α. εμφανίζουν κατά 2-3° υψηλότερες θερμοκρασίες όπως επίσης και τα θαλάσσια περάσματα μεταξύ των Επτανήσων. Στον αντίποδα, η θάλασσα στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, στο κεντρικό Αιγαίο αλλά και το ανατολικό τμήμα των Κυκλάδων είναι ακόμη αρκετά ψυχρή με τη θερμοκρασία κάτω από το παραπάνω θεωρητικό όριο.

Αντιθέτως ίσως με την κοινή αίσθηση που έχει επικρατήσει, οι παραπάνω θερμοκρασίες είναι κοντά στον κλιματικό μέσο όρο (γενική εικόνα). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με δυτικότερα τμήματα της Μεσογείου όπου η επιφανειακή θερμοκρασία είναι κατά πολύ υψηλότερη του μέσου κάτι που έρχεται και ως αποτέλεσμα των καιρικών συνθηκών που επικράτησαν τις προηγούμενες εβδομάδες (υψηλότερες θερμοκρασίες).

Σημαντική σημείωση: Όπως ήδη αναφέρθηκε η αίσθηση της θερμότητας / ψύχους είναι ένα εντελώς υποκειμενικό ζήτημα. Η αναφορά στους 20° ως ένα θεωρητικό όριο για την πραγματοποίηση μιας οριακά “ευχάριστης” βουτιάς στη θάλασσα, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως συμβουλή για κάτι τέτοιο. Οι πληροφορίες στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Καθώς η φυσιολογία του κάθε ανθρώπου είναι μοναδική, για οποιαδήποτε ενέργεια σχετικά με το κολύμπι στη θάλασσα, η ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη καθώς η συγκεκριμένη δραστηριότητα θεωρείται μορφή άθλησης και μπορεί να αποβεί επικίνδυνη. Ο συντάκτης του παρόντος δεν φέρει καμία ευθύνη σε σχέση με τα παραπάνω ιδίως όσον αφορά την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Η αξιοποίηση των ανωτέρω πληροφοριών από τους αναγνώστες γίνεται με δική τους ευθύνη.

Πηγές / Παραπομπές

[1] – Η ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Περιβαλλοντικής Πληροφορίας (NCEI) των ΗΠΑ απ’όπου μπορούν να αντληθούν τα δεδομένα της θερμοκρασίας των θαλασσών: https://www.ncei.noaa.gov/

[2] – Η ιστοσελίδα του Ιδρύματος του Κοινοτικού Κέντρου της Βαλένθια για τις Περιβαλλοντικές Μελέτες της Μεσογείου, όπου παρουσιάζονται δεδομένα σχετικά με τις κλιματολογικές τιμές της επιφανειακής θερμοκρασίας της Μεσογείου, αποκλίσεις από τις κλιματικές τιμές κ.α.: http://www.ceam.es/ceamet/SST/index.html

[3] – Η ιστοσελίδα του μοντέλου “Ποσειδών” του Εθνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ): https://poseidon.hcmr.gr/