Αποτίμηση της θερμοκρασιακής κατάστασης στο βόρειο ημισφαίριο κατά το δεύτερο μισό του Ιουλίου 2024

Εισαγωγή

Τις προηγούμενες ημέρες και εβδομάδες, με αφορμή τις επίμονα υψηλές θερμοκρασίες στη χώρα μας – γεγονός που οδήγησε σε παρατεταμένες συνθήκες καύσωνα τον Ιούνιο και ακόμη περισσότερο τον Ιούλιο – είδαν το φως της δημοσιότητας και κυκλοφόρησαν αρκετά στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης χάρτες απόκλισης της μέγιστης θερμοκρασίας στα 2μ σε σχέση με την μέση τιμή κάποιας προγενέστερης περιόδου (διάρκειας συνήθως 30 ετών), η οποία θεωρείται και ως “κλιματική”. Οι περισσότερες δημοσιεύσεις εστίασαν στο χρονικό διάστημα 12-19/7/2024, κατά το οποίο είχαμε την κορύφωση των θερμών συνθηκών στην ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των Βαλκανικών χωρών (και της Ελλάδας). Στην παρούσα ανάλυση επιχειρείται μια διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά την κατάσταση της θερμοκρασίας στο βόρειο ημισφαίριο, ως μια προσπάθεια εξαγωγής πληρέστερων συμπερασμάτων έστω και με ποιοτικό τρόπο (δεν γίνεται χρήση ποσοτικών μεθόδων και υπολογισμών). Το σκεπτικό του παρόντος κειμένου θα αποτελέσει τη βάση και για αντίστοιχα μελλοντικά.

Σκοπός της ανάλυσης

Αν και η πρωτόγνωρη για τα τελευταία 40 έτη διάρκεια και επιμονή των συνθηκών καύσωνα στην περιοχή μας δεν αμφισβητείται, αυτό που σίγουρα προκαλεί προβληματισμό είναι η μονομερής παρουσίαση των διαθέσιμων δεδομένων με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συγκεκριμένες εντυπώσεις για την πραγματικότητα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας συνολικά. Πιο συγκεκριμένα, διαπιστώνουμε οτι συστηματικά η ενημέρωση εστιάζεται μόνο στις θετικές αποκλίσεις και μόνο στο βόρειο ημισφαίριο ενώ -όπως θα δούμε στη συνέχεια- εντοπίζονται και αρνητικές σε αρκετά τμήματα του βορείου ημισφαιρίου. Επιπροσθέτως, η μεταβλητή / παράμετρος που παρουσιάζεται είναι η απόκλιση της θερμοκρασίας στα 2μ, δηλαδή το κατά πόσον οι θερμοκρασίες που βιώνουμε είναι υψηλότερες ή χαμηλότερες του μέσου όρου μιας περιόδου, την οποία αυθαίρετα θεωρούμε ως “κλιματική τιμή“. Αν και η θερμοκρασία στα 2μ και εν συνεχεία η μέτρηση της απόκλισής της μοιάζει να είναι μια προφανής επιλογή (εφ’όσον αυτή είναι η θερμοκρασία που άμεσα βιώνουμε και επηρεάζει τη ζωή στον πλανήτη), αυτό δεν σημαίνει ότι αποτελεί τον πλέον αξιόπιστο δείκτη για την κατάσταση στο κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας. Για την εξαγωγή ορθότερων συμπερασμάτων, ίσως να ήταν προτιμότερο να γίνει χρήση της θερμοκρασιακής τιμής ενός άλλου ατμοσφαιρικού επιπέδου και συγκεκριμένα τα 850 hpa.

Το ζητούμενο αυτής της ανάλυσης είναι, να εξετάσουμε γενικότερα το κατά πόσον θερμότερο είναι το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας κατά το δεύτερο μισό του Ιουλίου 2024, σε ποιές περιοχές συμβαίνει αυτό και ποιά είναι η γενικότερη εικόνα σε όλο το βόρειο ημισφαίριο.

Για τη γενικότερη μελέτη του κατώτερου ατμοσφαιρικού στρώματος χρησιμοποείται συνήθως η ισοβαρική στάθμη των 850 hpa. Στη συνέχεια εξηγείται τί είναι αυτή η στάθμη και γιατί την προτιμούμε έναντι της μέτρησης της θερμοκρασίας στα 2μ.

Η σημασία της στάθμης των 850 hpa

Η μέση ατμοσφαιρική πίεση στο επίπεδο της θάλασσας είναι περίπου 1013 σε μονάδες hpa ή mb και εφ’όσον στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας θεωρούμε ότι δεν προστίθενται ούτε αφαιρούνται μόρια, η παραπάνω τιμή θα πρέπει επίσης να είναι σταθερή, ωστόσο λόγω της ανομοιομορφίας στη θέρμανση της επιφάνειας της γης, το πεδίο της ατμοσφαιρικής πίεσης δεν είναι σταθερό. (βλ. σημείωση 1 στο τέλος του κειμένου) .

Όσο ανεβαίνουμε σε ύψος, η ατμοσφαιρική πίεση μειώνεται. Για τη μελέτη της ατμόσφαιρας και την πρόγνωση των καιρικών συνθηκών χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα επίπεδα (τα οποία καλούνται και ισοβαρικές στάθμες) οι οποίες συνήθως είναι τα 925, 850, 700, 500 και 300 ή 200 hpa. Ο λόγος που χρησιμοποιούνται οι ισοβαρικές στάθμες και όχι επίπεδα σταθερών υψομέτρων (πχ. 500, 1000, 1500, 3000μ κ.ο.κ) είναι διότι αυτό διευκολύνει περισσότερο τους υπολογισμούς άλλων παραμέτρων όπως λ.χ. τη μεταφορά θερμότητας ή τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών μιας αέριας μάζας.

Η ισοβαρική στάθμη των 850 hpa, χρησιμοποιείται εκτός των άλλων και για τον προσδιορισμό θερμών και ψυχρών αερίων μαζών στην ατμόσφαιρα [1]. Ο λόγος που προτιμούμε αυτήν την στάθμη έναντι της επιφανειακής (2μ από το έδαφος) θερμοκρασίας είναι διότι η συγκεκριμένη στάθμη δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις ημερήσιες μεταβολές της θερμοκρασίας και κυρίως δεν επηρεάζεται ούτε από γεωμορφολογικούς παράγοντες που μπορεί να την μεταβάλλουν τοπικά (πχ θερμοκρασιακές αναστροφές ή εγκλωβισμός θερμότητας κατά τις μεσημεριανές ώρες, αστικοποίηση, τοπικοί άνεμοι κ.α.). Πρόκειται συνεπώς για μια στάθμη μέσα στην ελεύθερη ατμόσφαιρα και καθώς βρίσκεται αρκετά κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, οι μετρήσεις της αντιπροσωπεύουν αρκετά καλά το τί συμβαίνει στο κατώτερο τμήμα της.

Τα δεδομένα (όπως λ.χ. η θερμοκρασία) για την συγκεκριμένη στάθμη μπορούμε να τα αντλήσουμε άμεσα και χωρίς μετασχηματισμούς από τα μοντέλα προσομοίωσης και μάλιστα σε αρκετά πυκνό πλέγμα πχ 0.25° x 0.25º [2], το οποίο τελικά ορίζει εκατοντάδες χιλιάδες σημεία σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, αριθμό κατά πολύ μεγαλύτερο των διαθέσιμων μετρήσεων. Η ακρίβεια που επιτυγχάνεται μέσα από τα πεδία της προσομοίωσης για την χρονική στιγμή t = 0 (καλούνται και αρχικές συνθήκες) είναι μεγάλη διότι προκειμένου να δημιουργηθούν γίνεται χρήση των νόμων της φυσικής αλλά και εξελιγμένων μεθόδων παρεμβολής. Αυτά τα πεδία είναι σαφώς προτιμότερα σε σχέση με τη δημιουργία αντίστοιχων απλώς με τη χρήση σημειακών μετρήσεων μεταβλητής πυκνότητας, σε ακανόνιστες περιοχές (οι οποίες μπορεί να εμπεριέχουν και σοβαρά σφάλματα).

Ανάλυση κατάστασης

Στο παρακάτω σχήμα (1) απεικονίζεται η απόκλιση της τιμής της θερμοκρασίας στην ισοβαρική στάθμη των 850hpa, σε σχέση με τη μέση τιμή της περιόδου 1979-2010 πάνω από την Ευρώπη και το βόρειο Ατλαντικό σύμφωνα με το μοντέλο GFS / NCEP σε οριζόντια ανάλυση 0.25° [4].

Είναι εμφανές ότι το μέγιστο της απόκλισης εμφανίζεται στα βόρεια τμήματα της Βαλκανικής χερσονήσου καθώς και στην Ουκρανία, με θετικές αποκλίσεις και στο σύνολο της Μεσογείου. Η απόκλιση στη χώρα μας είναι επίσης θετική περίπου κατά 6 βαθμούς κάτι το οποίο εμφανίστηκε τελικά και στην τιμή των επιφανειακών θερμοκρασιών: Η κλιματική μέγιστη θερμοκρασία αυτήν την περίοδο είναι στους 32-33 βαθμούς για τα ηπειρωτικά όμως έχουμε τιμές στους 38-39 βαθμούς ενώ στα δυτικά σημειώνονται >40°C λόγω της επίδρασης των επιφανειακών ΒΑ ανέμων που λειτουργούν ως καταβάτες [3].

Από την άλλη πλευρά όμως χαμηλότερες του κανονικού θερμοκρασίες (ψυχρές αέριες μάζες) επικρατούν σε μια εκτεταμένη περιοχή στο βόρειο Ατλαντικό αντίστοιχου μεγέθους και απόκλισης, η οποία βρίσκεται μεταξύ Ισλανδίας και Αζορών. Τέλος, αρκετά θερμότερες του μέσου όρου θερμοκρασίες επικρατούν στον Αρκτικό Ωκεανό και σε περιοχές βορειότερα της Ισλανδίας.

Στην εικόνα διαδοχικών στιγμιοτύπων (gif) του σχήματος 2, παρουσιάζεται η προβλεπόμενη εξέλιξη της απόκλισης της θερμοκρασίας στα 850hpa, έως και το τέλος του μήνα ανά 12 ώρες (00 και 12 ώρα UTC), με βάση την προσομοίωση της 17/7 – 06UTC :

Παρατηρήσεις:

1. Καθώς η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίες στη Βαλκανικη εξομαλύνεται (υποχώρηση καύσωνα από 19/7), παρατηρείται και η αντίστοιχη εξομάλυνση στο βόρειο Ατλαντικό.
2. Μετά τις 24-25/7 τείνουν να επικρατήσουν χαμηλότερες του μέσου όρου θερμοκρασίες στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και του βορείου Ατλαντικού, αν και μετά τις 29/7 παρατηρείται εκ νέου θέρμανση σε Ιβηρική και Βαλκάνια.

Προκειμένου να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα της πραγματικής απόκλισης των θερμοκρασιών σε μεγάλη κλίμακα, χρήσιμο είναι να εξετάσουμε την αντίστοιχη εικόνα των σχημάτων 1 και 2, αυτή τη φορά για όλο το βόρειο ημισφαίριο (σχήμα 3).

Για τον καλύτερη κατανόηση του χάρτη του σχήματος 3, σημειώνεται η χώρα μας καθώς και κάποιες ακόμη περιοχές του πλανήτη:

Παρατηρήσεις:

1. Εκτός των Βαλκανίων και της χώρας μας, υπάρχει μια αντίστοιχα ιδιαίτερα θερμή περιοχή στο δυτικό Καναδά.
2. Εκτός της ψυχρής αέριας μάζας στο βόρειο Ατλαντικό που εμφανίζεται στην περιοχή μεταξύ Ισλανδίας και Αζορών (σημειώνεται και στο σχήμα 1), εντοπίζεται άλλη μία που καλύπτει μια περιοχή που εκτείνεται από τη βόρεια Σιβηρία, τον Αρκτικό Ωκεανό, καλύπτοντας και την Αλάσκα καθώς και τμήμα του Ειρηνικού. Τέλος, μια ιδιαίτερη ψυχρή περιοχή υπάρχει και στις βόρειες ΗΠΑ.

Η εξέλιξη του μοτίβου των θερμών / ψυχρών περιοχών σε όλο το βόρειο ημισφαίριο μέχρι και τις 31/7, μέσω του υπολογισμού της απόκλισης από την κλιματική τιμή της περιόδου 1981-2010 παρουσιάζεται στην εικόνα διαδοχικών στιγμιοτύπων (gif) του σχήματος 4. Στην αρχή του animation σημειώνονται δύο περιοχές με έλλειψη: Η πρώτη πρόκειται για το οροπέδιο του Θιβέτ και την οροσειρά των Ιμαλαΐων και η δεύτερη για τις δυτικές ΗΠΑ που καλύπτονται από τα Βραχώδη Όρη (ο λόγος που σημειώνονται αυτές οι περιοχές, αναλύεται στην σημείωση 1, παρακάτω). Επίσης, όσον αφορά όλες τις εικόνες, στο πάνω αριστερά τμήμα της εικόνας σημειώνεται η μέση απόκλιση όπως υπολογίζεται για όλο το πλέγμα του βορείου ημισφαιρίου, στο κάτω αριστερά η ελάχιστη τιμή και κάτω δεξιά, η μέγιστη τιμή.

Παρατηρήσεις:

1. Στις περιοχές που σημειώνονται με έλλειψη (υψίπεδα του Θιβέτ και Βραχώδη Όρη), η απόκλιση είναι μονίμως θετική παρουσιάζοντας μια περιοδική αυξομοίωση, η οποία σχετίζεται με την ώρα της ημέρας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένες περιοχές βρίσκονται ως επί το πλείστον σε υψόμετρα μεγαλύτερα από το υψόμετρο της στάθμης των 850 hpa (~1500μ πάνω από την Μέση Στάθμη της Θάλασσας). Λόγω της έντονης ηλιακής ακτινοβολίας το έδαφος θερμαίνεται αρκετά και άρα, έχουμε σχετικά αυξημένες θερμοκρασίες και στα αμέσως υπερκείμενα ατμοσφαιρικά στρώματα. Προκειμένου όμως να υπολογιστεί η θερμοκρασία στη στάθμη των 850 hpa (που προφανώς βρίσκεται χαμηλότερα), πραγματοποιείται η σχετική αναγωγή (πιθανώς θεωρώντας μια μέση τιμή αύξησης τους 0,6°C / 100m) κάτι το οποίο όμως οδηγεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες σε σχέση με αυτές που θα εμφανίζονταν εάν οι συγκεκριμένες περιοχές δεν παρουσίαζαν έντονο ανάγλυφο. Με άλλα λόγια, τουλάχιστον για τις συγκεκριμένες δύο περιοχές του πλανήτη, η θετική απόκλιση της θερμοκρασίας είναι πλασματική και αυτό ισχύει επίσης και για οποιαδήποτε άλλη περιοχή βρίσκεται σε παραπλήσιο υψόμετρο.
2. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η εμμονή για περιοδικά υψηλότερες του κανονικού θερμοκρασίες στην περιοχή της ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και στη χώρα μας, κάτι το οποίο δεν παρουσιάζεται σε καμία άλλη περιοχή του βορείου ημισφαιρίου για το διάστημα που εξετάζουμε όπου στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει εναλλαγή θερμότερων / ψυχρότερων διαστημάτων.
3. Παρόμοια εμμονή για περιοδικά χαμηλότερες του κανονικού θερμοκρασίες παρατηρούμε και στο βόρειο και βορειοδυτικό Ατλαντικό όπου μάλιστα οι ακραίες τιμές αρνητικής απόκλισης δείχνουν να εμφανίζονται ταυτόχρονα με τις ακραίες τιμές θετικής απόκλισης στη δική μας περιοχή – αν και προκειμένου να τεκμηριωθεί αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη χρονοσειρά δεδομένων.
4. Η συνολική θερμοκρασιακή απόκλιση σε σχέση με την κλιματική τιμή για όλο το βόρειο ημισφαίριο προβλέπεται από +0.2°C μέχρι +0.9ºC, η οποία είναι μεν σαφής αλλά δεδομένης της ύπαρξης περιοχών που είναι διαρκώς θερμότερες (για τους λόγους που αναλύθηκαν στο σημείο 1), θα πρέπει να θεωρηθεί τελικά, οριακή.

Φετινή πρόβλεψη της θερμοκρασίας στα 850 hpa

Στην τελευταία ενότητα αυτού του κειμένου παρουσιάζονται οι δύο πιο πρόσφατες προγνώσεις της απόκλισης της θερμοκρασίας στα 850hpa από το μοντέλο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων (ECMWF) για το διάστημα Ιουλίου – Αυγούστου – Σεπτεμβρίου 2024. Αυτές οι εικόνες δημοσιεύονται την πρώτη ημέρα κάθε μήνα και παράγονται μέσω πρόγνωσης πολλαπλού δείγματος (51 μέλη) της μεταβλητής της θερμοκρασίας στα 850hpa σε σύγκριση με την μέση τιμή της περιόδου 1993-2016, η οποία προκύπτει από την αρχικοποίηση των προγνωστικών πεδίων του μοντέλου (χρονικό σημείο t = 0) για κάθε ημέρα του προαναφερθέντος διαστήματος.

Στην εικόνα του σχήματος 5α παρουσιάζεται η πρόγνωση του Μαΐου 2024 και στην εικόνα του σχήματος 5β, η αντίστοιχη πρόγνωση του Ιουνίου 2024. Τα συνδυαστικά αποτελέσματα των προγνώσεων πολλαπλού δείγματος παρουσιάζονται πιθανολογικά και μέσω χρωματικής διαβάθμισης. Με κίτρινους-κόκκινους χρωματισμούς, σημειώνονται οι περιοχές όπου η θερμοκρασία στα 850 hpa θα ξεπεράσει το άνω 1/3 (tercile) της μέσης τιμής (πιθανότητα από 40% έως > 70%). Με άλλα λόγια πρόκειται για περιοχές που με μεγάλη πιθανότητα επαλήθευσης, θα επικρατήσουν αρκετά θερμότερες του κανονικού αέριες μάζες. Αντίστοιχα, με χρωματισμούς σε τόνους του γαλάζιου-μπλε, σημειώνονται οι περιοχές όπου η θερμοκρασία στα 850 hpa θα βρεθεί κάτω από το 1/3 (tercile) της μέσης τιμής (πιθανότητα από 40% έως > 70%), δηλαδή περιοχές που με μεγάλη πιθανότητα επαλήθευσης, θα επικρατήσουν αρκετά ψυχρότερες του κανονικού αέριες μάζες. Τέλος, με λευκό χρωματισμό σημειώνονται οι περιοχές όπου δεν αναμένεται σημαντική διαφοροποίηση και θα επικρατήσουν κανονικές συνθήκες.

Παρατηρήσεις:

1. Με την εξαίρεση μιας περιοχής στο νότιο Ιράν όπου στην πρόγνωση του Μαΐου φαίνεται πώς με σχετικά μεγάλες πιθανότητες επαλήθευσης θα επικρατήσουν ψυχρότερες του κανονικού αέριες μάζες για το διάστημα Ιούλιος – Σεπτέμβριος, σε όλες οι υπόλοιπες η πιθανότητα επικράτησης θερμότερων αερίων μαζών είναι ουδέτερη ή αυξημένη, ιδίως μάλιστα σε γεωγραφικά πλάτη < 45° κατά μέσο όρο.
2. Εάν – με ποιοτικό τρόπο – συγκρίνουμε τις δύο παραπάνω προγνώσεις με τους χάρτες των σχημάτων 3 & 4, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η πρόγνωση του Μαΐου, μοιάζει να παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες με την κατάσταση που επικρατεί για το διάστημα 18-31/7 για συγκεριμένες περιοχές: Α. Θερμότερες αέριες μάζες στο δυτικό Καναδά και δυτικές ΗΠΑ και ψυχρότερες αέριες μάζες στις ανατολικές ΗΠΑ. Β. Ουδέτερη κατάσταση σε δυτική Γροιλανδία, βόρειο Ατλαντικό (περιοχή μεταξύ Ισλανδίας και Αζορών) καθώς και στα βόρεια τμήματα της Αλάσκα, όπου στο διάστημα 18-31/7 βλέπουμε να προσομοιώνονται τελικά αρκετά ψυχρότερες αέριες μάζες, Γ. Πρόβλεψη για ουδέτερη κατάσταση σε μια μεγάλη περιοχή ανατολικά της Κασπίας (Καζακστάν), όπου για το ίδιο διάστημα προβλέπεται επίσης η επικράτηση ψυχρότερων αερίων μαζών κατά μέσο όρο.
3. Η πρόγνωση του Ιουνίου είναι αρκετά διαφοροποιημένη σε σχέση με αυτήν του Μαΐου 2024 εμφανίζοντας μόνο δύο κοινές περιοχές όπου προβλέπονται ουδέτερες συνθήκες: Η περιοχή του Καζακστάν και το νότιο Ιράν. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική.

Σύνοψη / Συμπεράσματα

Το προηγούμενο διάστημα και με αφορμή τις ιδαίτερα επίμονες συνθήκες καύσωνα που επικράτησαν στη χώρα μας (με διάρκεια πρωτόγνωρη για τα τελευταία 40 χρόνια), τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύστηκαν από χάρτες απόκλισης της μέγιστης θερμοκρασίας στην περιοχή μας σε σχέση με τη θεωρούμενη ως κλιματική. Αυτό συνέβη ως μια προσπάθεια παρουσίασης των άμεσων και ορατών αποτελεσμάτων του φαινομένου της “κλιματικής κρίσης” – βασική επιχειρηματολογία του οποίου είναι ότι ο πλανήτης πλέον βιώνει κατά πολύ θερμότερες συνθήκες σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Για να απαντηθεί το ερώτημα του εάν όντως υφίσταται κλιματική κρίση και σε τί βαθμό, θα πρέπει να αποκτήσουμε μια σαφή εικόνα του τί συμβαίνει στην ατμόσφαιρα, ιδίως όσον αφορά τα κατώτερα στρώματά της. Τουλάχιστον από την σκοπιά της μελέτης της ατμόσφαιρας η ισοβαρική στάθμη των 850 hpa είναι καταλληλότερη για την ανίχνευση θερμοκρασιακών μεταβολών που σχετίζονται με την επιφάνεια και ως εκ τούτου χρησιμοποιείται ως βάση για την ανάλυση αυτού του κειμένου.

Προκύπτει ότι, με δεδομένα προσομοίωσης αρχικών συνθηκών από το παγκόσμιο μοντέλο GFS σε πυκνό πλέγμα ανάλυσης 0.25° x 0.25º, η θετική μεταβολή της θερμοκρασίας στην κατώτερη τροπόσφαιρα όντως υφίσταται και για το δεύτερο μισό του Ιουλίου προσομοιώνεται μεταξύ +0.2°C έως +0.9°C. Ωστόσο, λόγω του γεγονότος ότι τμήματα της έκτασης του βορείου ημισφαιρίου είναι περιοχές πολύ μεγάλου υψομέτρου (υψηλότερα της στάθμης των 850 hpa), το παραπάνω εύρος (που κυμαίνεται σε θετικές τιμές), ενδεχομένως να ήταν σε ελαφρώς χαμηλότερες. Ταυτόχρονα με την ύπαρξη αξιοσημείωτα θερμότερων περιοχών, διαπιστώνουμε και ψυχρότερες επίσης.

Με βάση τα παραπάνω, το κατώτερο τμήμα της ατμόσφαιρας στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη είναι όντως θερμότερο κατά το β’ μισό του Ιουλίου 2024 σε σχέση με τη θεώρουμενη ως κλιματική τιμή, ωστόσο η απόκλιση αυτή είναι οριακή. Παρατηρώντας την ατμοσφαιρική κυκλοφορία και την κίνηση των ψυχρών / θερμών αερίων μαζών, διαπιστώνεται μια αξιοσημείωτη επιμονή στην εμφάνιση μιας θερμής περιοχής στην ανατολική Ευρώπη, στα Βαλκάνια και στη χώρα μας. Δεδομένης της μικρής θετικής απόκλισης της θερμοκρασίας που παρατηρείται συνολικά, η εξήγηση της εμφάνισης της συγκεκριμένης εμμονής σίγουρα χρήζει περεταίρω διερεύνησης εάν και κατά πόσον είναι αποτέλεσμα της “κλιματικής κρίσης”, ενός τυχαίου γεγονότος ή κάποιου άλλου παράγοντα.

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μακροπρόθεσμες προγνώσεις του μοντέλου του ECMWF όπου σε μία εξ αυτών (πρόγνωση Μαΐου 2024 για Ιούλιο – Σεπτέμβριο 2024), δείχνει να εντοπίζει την εμφάνιση κάποιου μοτίβου σχετικά με τον εντοπισμό των ψυχρότερων περιοχών, εμφανίζοντάς τες όμως ως περιοχές ουδέτερων αποκλίσεων.

Πηγές / Παραπομπές

[1] – The 850 hPa level is usually around 1500 m above the boundary layer, and at this level the day-night variation in temperature is generally negligible. Therefore air temperature at 850 hPa can be used to indicate likely zones of warm and cold air masses, από: https://charts.ecmwf.int/products/seasonal_system5_standard_t850?area=NHEM&base_time=202405010000&stats=tsum&valid_time=202407020000

[2] – Ενδεικτικά, παρατίθεται η περιγραφή των reanalysis δεδομένων του ECMWF: https://cds.climate.copernicus.eu/cdsapp#!/dataset/reanalysis-era5-pressure-levels-monthly-means?tab=overview

[3] – Παράδειγμα αύξησης της θερμοκρασίας στα 2μ λόγω τοπικών συνθηκών κατά το διάστημα 12-19/7, είναι η θερμοκρασία στις 4 το μεσημέρι της 17/7/2024. Στην πρώτη εικόνα που ακολουθεί απεικονίζεται η προσομοίωση της θερμοκρασίας όπου παρατηρούμε έως και 41° τοπικά σε τμήματα της βορειοδυτικής Πελοποννήσου και της δυτικής Στερεάς ενώ στα ανατολικότερα, η θερμοκρασία δεν ξεπερνάει τους 35-37°:

Στην παραπάνω εικόνα σημειώνεται και η διεύθυνση του ανέμου (ΒΑ για το μεγαλύτερο τμήμα της Πελοποννήσου). Οι επιφανειακές (10μ) ροές του ανέμου για την ίδια χρονική απεικονίζεται καλύτερα στην επόμενη εικόνα:

Πηγή εικόνων: ºU-Model, https://umeteo.com/maps

[4] – Περισσότερα σχετικά με το παγκόσμιο προγνωστικό σύστημα “GFS”, το Εθνικού Κέντρου Περιβαλλοντικών Προγνώσεων (NCEP) των ΗΠΑ, σε αυτόν τον σύνδεσμο: https://www.ncei.noaa.gov/products/weather-climate-models/global-forecast

Σημειώσεις

1. Αν και κατά μέσο όρο η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια της Γης είναι 1013.25 hpa, το πεδίο της ατμοσφαιρικής πίεσης δεν είναι ομαλό καθώς παρατηρούμε την εμφάνιση πεδίων χαμηλότερων και υψηλότερων πιέσεων. Αυτό συμβαίνει διότι λόγω της ποικιλίας των τύπων των εδαφών αλλά και της διαφοράς της κλίσης της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας λόγω γεωγραφικού πλάτους, η επιφάνεια της Γης και κατά συνέπεια το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας δεν θερμαίνονται ομοιόμορφα κι έτσι, εμφανίζονται περιοχές υψηλότερων και χαμηλότερων θερμοκρασιών. Αυτό μέσω άλλων διεργασιών δημιουργεί με τη σειρά του περιοχές χαμηλότερων / υψηλότερων πιέσεων (καιρικών συστημάτων και αντικυκλώνων). Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα μή ομοιόμορφο πεδίο πιέσεων και έτσι η ατμόσφαιρα βρίσκεται τελικά σε διαρκή κίνηση με σκοπό την εξισορρόπηση των θερμοκρασιακών αντιθέσεων.