Κακοκαιρία “Bettina” – Σύνοψη

Χαμηλό βαρομετρικό που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της Παρασκευής στην Αδριατική, κινήθηκε κατά τη διάρκεια του Σαββάτου προς το βόρειο Αιγαίο παρουσιάζοντας πολύ μεγάλη εκβάθυνση. Την Κυριακή συνέχισε την πορεία του προς τις δυτικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, με την πίεση να εκτιμάται πως έφτασε στο κέντρο του τα 972hpa [1,2], τιμή που θεωρείται αρκετά σπάνια για την ευρύτερη περιοχή μας.

Το βράδυ της Παρασκευής 24/11 προς Σάββατο 25/11, καθώς το σύστημα βρισκόταν ακόμη στην κεντρική Αδριατική, η εκτιμώμενη πίεση στο κέντρο του ήταν γύρω στα 993 hpa. Ένα 24ωρο μετά, το κέντρο του χαμηλού βρέθηκε στην περιοχή του Θρακικού πελάγους. Ο σταθμός της Αλεξανδρούπολης (λιμάνι) κατέγραψε ελάχιστη πίεση τα 976.8 hpa τα μεσάνυκτα του Σαββάτου 25/11 προς Κυριακή 26/11, ενώ η Λήμνος και η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας, τα 976 hpa περίπου εκείνη την ώρα. Με βάση αυτές τις καταγραφές, συμπεραίνουμε ότι η πίεση στο κέντρο του χαμηλού βαρομετρικού έπεσε γύρω στα 16-17 hpa μέσα σε 24 ώρες (μεταξύ 00:00 του Σαββάτου 25/11 και 00:00 της Κυριακής 26/11).

Ο ρυθμός πτώσης 17 hpa / 24 hrs για το γεωγραφικό πλάτος 40° είναι οριακός ώστε το συγκεκριμένο χαμηλό να χαρακτηριστεί ως μετεωρολογική βόμβα [3].

Τρία ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της κακοκαιρίας για τη χώρα μας:

• Η πολύ μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας σε κεντρικά και βόρεια τμήματα από το απόγευμα του Σαββάτου, καθώς το κέντρο του χαμηλού πέρασε στο βόρειο και βορειοανατολικό Αιγαίο. Την Κυριακή, η μέγιστη θερμοκρασία δεν ξεπέρασε τους 10-11° το μεσημέρι στα κεντρικά και βόρεια ηπειρωτικά, φτάνοντας τους 12-14° μόνο σε νοτιότερες περιοχές.
• Οι χιονοπτώσεις από το απόγευμα του Σαββάτου μέχρι και το πρωί της Κυριακής έως και ημιορεινά της βορειοδυτικής και βόρειας χώρας.
• Η επικράτηση σφοδρών ανέμων ΒΔ ή ΔΒΔ διευθύνσεων σε γενικευμένς εντάσεις στα 8-9 και κατά τόπους σε περιοχές καναλισμού πολύ μεγαλύτερες (έως και 12 μποφόρ) σε στα πελάγη της χώρας αλλά και σε ηπειρωτικές περιοχές συμπεριλαμβανομένης και της Αττικής αλλά και του Κορινθιακού.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι 10 περιοχές με τις ισχυρότερες ριπές ανέμου [4]:

Ανάλυση

Στην επόμενη κινούμενη εικόνα, η διεύθυνση και ένταση των ανέμων (streamlines) ανά 1 ώρα, από τις 19:00 τοπική ώρα του Σαββάτου 25/11 έως τις 17:00 τοπική ώρα της Κυριακής 26/11. Ο πορτοκαλί χρωματισμός υποδεικνύει περιοχές με εντάσεις στα 7 μποφόρ, ενώ με κόκκινο ή βαθύ κόκκινο χρωματισμό σημειώνονται οι περιοχές με 8 ή και 9 μποφόρ. Θα πρέπει να σημειωθεί πως η προσομοίωση εκτελείται σε ανάλυση 5×5 χιλιομέτρων και στην πραγματικότητα οι εντάσεις μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερες:

Στην επόμενη εικόνα, παρουσιάζεται ο συνολικός προβλεπόμενος υετός όπως υπολογίστηκε από το αριθμητικό μας μοντέλο για το διάστημα από την Παρασκευή 24/11 – 14:00 έως τη Δευτέρα 27/11 – 14:00. Παρατηρούμε ότι τα μεγαλύτερα ύψη υετού προβλέπονται σε δυτικά προσήνεμα τμήματα της Επικράτειας (δυτική χώρα και ανατολικό Αιγαίο) σε γενικές γραμμές μεταξύ 32 και 64 χιλιοστών (τόνοι νερού / στρέμμα). Με βάση της ήδη υπάρχουσες καταγραφές από τη δυτική χώρα, τα παραπάνω ποσά θεωρούνται απολύτως ρεαλιστικά:

Στην επόμενη εικόνα, παρουσιάζεται η αθροιστική χιονόπτωση στη χώρα σε εκατοστά για το ίδιο χρονικό διάστημα:

Τέλος, στην επόμενη κινούμενη εικόνα (gif), απεικονίζεται η θερμοκρασία στα 2μ για το διάστημα από το μεσημέρι του Σαββάτου 25/11 (14:00) έως και το μεσημέρι της Κυριακής 26/11 (14:00)

Οι προγνώσεις του °Umeteo

Η ενημέρωση από την ιστοσελίδα μας, υπήρξε αναλυτική καθ’όλη τη διάρκεια της κακοκαιρίας. Δεν παρατηρήθηκαν ιδιαίτερες αστοχίες εκτός από την πρόγνωση της Αττικής για το Σάββατο 25/11, όπου προβλέφθηκε βροχή / καταιγίδα για το μεσημέρι, ενώ τελικά το φαινόμενο εμφανίστηκε τα ξημερώματα.

Στην επόμενη κινούμενη εικόνα παρουσιάζεται η νέφωση στο φάσμα του υπέρυθρου καθ’όλη τη διάρκεια του Σαββάτου. Με κόκκινο κύκλο σημειώνεται η καταιγίδα, η οποία ξεκινώντας από την Μεσσηνία, κινήθηκε βορειοανατολικά επηρεάζοντας και την Αττική τα ξημερώματα του Σαββάτου.

Στην επόμενη κινούμενη εικόνα παρουσιάζεται αντίστοιχα η προσομοίωση της νέφωσης στο φάσμα του υπέρυθρου μέσω της πρόγνωσης του δείκτη εξερχόμενης μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολίας (OLR – Outgoing Longwave Radiation). Η προσομοίωση εκτελείται με βάση τις αρχικές και οριακές συνθήκες του παγκόσμιου προγνωστικού συστήματος GFS της Πέμπτης 23/11/12 – 12UTC [5]. Με κόκκινο κύκλο σημειώνεται και πάλι η συγκεκριμένη καταιγίδα όπου διαπιστώνουμε ότι το φαινόμενο είναι μετατοπισμένο περίπου 6 ώρες μετά (10-2 το μεσημέρι).

Η χρονική μετατόπιση στην εκδήλωση του φαινομένου, οφείλεται στο γεγονός ότι η μικροδιαταραχή που το προκάλεσε, κινήθηκε τελικά γρηγορότερα. Η συγκεκριμένη γραμμή καταιγίδων εμφανίστηκε στην περιοχή που συνοπτικά ανήκει στο θερμό τομέα του χαμηλού βαρομετρικού, όπου επικρατούν θερμές και συχνά υγρές αέριες μάζες. Αρκετές φορές, η ατμόσφαιρα σε αυτήν την περιοχή είναι αρκετά ασταθής και συχνά αναπτύσσονται καταιγιδοφόρα νέφη μεμονωμένα ή σε παράταξη, ως αποτέλεσμα της ύπαρξης μικροδιαταραχών.

Το διάστημα κατά το οποίο εκδηλώθηκε το φαινόμενο αυτό (πρωινές ώρες Σαββάτου), ήταν η φάση κατά την οποία το χαμηλό βαρομετρικό παρουσίασε μεγάλη ενίσχυση καθώς περνούσε από την Αδριατική προς το βόρειο Αιγαίο. Η ενίσχυσή του υπήρξε τελικά ακόμη μεγαλύτερη του προβλεπόμενου από παγκόσμια και περιοχικά μοντέλα πρόγνωσης, όπως προκύπτει από την σύγκριση της πρόβλεψης των επιφανειακών πιέσεων με την πραγματικότητα. Ενδεικτικά για τα μεσάνυκτα του Σαββάτου προς Κυριακή και για την περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου, το μοντέλο του ECMWF προέβλεψε πίεση στο κέντρο του στα 982hpa με αντίστοιχη τιμή και από το GFS, το περιοχικό μοντέλο του ºUmeteo στα 986hpa ενώ τελικά μετρήθηκαν 976hpa όπως ήδη αναφέρθηκε.

Όταν ένα χαμηλό βαρομετρικό βρίσκεται σε φάση μεγάλης ενίσχυσης, οι θερμοδυναμικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα και η αλληλεπίδραση μεταξύ κατώτερων και ανώτερων ατμοσφαιρικών στρωμάτων, έχει συχνά χαοτικό χαρακτήρα. Αυτό μπορεί να είναι ακόμη εντονότερο στην περιοχή του θερμού τομέα του συστήματος (ο οποίος σε γενικές γραμμές αποτελεί και την ενεργειακή τροφοδοσία του) όπου τα όποια φαινόμενα δεν έχουν οργανωμένη μορφή. Έτσι λοιπόν, μια μικροδιαταραχή που ανήκει σε αυτήν την περιοχή, μπορεί να κινηθεί αρκετά γρηγορότερα, εάν το ίδιο το χαμηλό είναι τελικά ισχυρότερο.

Συγκρίνοντας τις προγνώσεις του υετού (= βροχή, χιόνι, χαλάζι) μεταξύ των 3 παραπάνω μοντέλων, διαπιστώνουμε ότι για τα μεν ECMWF / GFS ήταν περισσότερο ρεαλιστικές στην χρονική εκδήλωσή του όσον αφορά το συγκεκριμένο φαινόμενο, σε σχέση με το μοντέλο του Umeteo. Το παραπάνω, ενίσχυει την άποψη ότι η ακρίβεια στην χρονική εκδήλωση του συγκεκριμένου συστήματος καταιγίδων, συσχετίζεται τελικά με την ακρίβεια στην πρόβλεψη της εκβάθυνσής του ίδιου του χαμηλού.

Πηγές – Παραπομπές

1. Άρθρο σχετικά με την πορεία του συστήματος υπάρχει στην ιστοσελίδα του meteo.gr: https://www.meteo.gr/article_view.cfm?entryID=3025
2. Στους 2 παρακάτω χάρτες – συνοπτική ανάλυση της ΜΥ του Ηνωμένου Βασιλείου, αποτυπώνεται τελικά η πορεία και η πίεση στο κέντρο του συστήματος:

Πηγή χαρτών: https://www.wetterzentrale.de/en/reanalysis.php?map=1&model=bra&var=45

3. Για τον τρόπο που ορίζεται η “μετεωρολογική βόμβα” και πώς προκύπτει ο ρυθμός πτώσης 17hpa / 24hrs για γεωγραφικό πλάτος 40°, περισσότερα στους ακόλουθους συνδέσμους:

https://glossary.ametsoc.org/wiki/Bomb_cyclone

https://www.britannica.com/science/bomb-cyclone

4. Τα δεδομένα του πίνακα αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα https://wxplanet.com

5. Προγνώσεις σε καθημερινή βάση υπάρχουν στην ιστοσελίδα του μοντέλου μας: https://umeteo.com/maps
Πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη του μοντέλου και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του υπάρχουν σε αυτόν τον σύνδεσμο: https://umeteo.com/blogs/5751