Μεσοπρόθεσμη εκτίμηση: Τρίτη 16 έως Δευτέρα 22 Ιουλίου 2024 & επόμενες ημέρες
Ατμοσφαιρικό μπλοκάρισμα
Συνεχίζεται το “ατμοσφαιρικό μπλοκάρισμα” στην περιοχή μας (γεγονός στο οποίο έγινε αναφορά και στο τελευταίο τμήμα του προηγούμενου άρθρου) για μερικές ημέρες ακόμη (έως και την Παρασκευή 19/7), κατάσταση η οποία ξεκίνησε από τη Δευτέρα 8/7 και μετά. Αυτό προκαλείται λόγω της εγκαθίδρυσης μιας εκτεταμένης περιοχής αντικυκλωνικών συνθηκών στην ανατολική Μεσόγειο και στην ανατολική Ευρώπη εντός της οποίας κυριαρχούν οι έντονα καθοδικές κινήσεις που έχουν σαν αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας στα κατώτερα στρώματα και εν τέλει, τις συνθήκες καύσωνα στην περιοχή. Ταυτόχρονα όμως η ίδια εμμονή παρατηρείται και σε ένα μεγάλο τμήμα της Ευρώπης με αποτέλεσμα να επικρατούν σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες αλλά και βροχερός καιρός στα άκρα δυτικά τμήματα της ηπείρου αλλά και σε αρκετές περιοχές του βορείου Ατλαντικού (κυρίως μεταξύ Ισλανδίας και Αζορών).
Προγνωστικά σενάρια
Καθώς η επιφανειακή θερμοκρασία (2μ), μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους τοπικούς παράγοντες (όπως λ.χ. κυκλοφορία ανέμων, τοπογραφία, αστικοποίηση κτλ), η ατμοσφαιρική στάθμη που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση θερμών ή ψυχρών μεταφορών πάνω από μία περιοχή είναι το ισοβαρικό επίπεδο των 850hpa (το οποίο βρίσκεται περίπου 1500μ, ±50μ, πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας). Η εικόνα της απόκλισης σε σχέση με τα κανονικά επίπεδα για την περιοχή των Αθηνών παρατίθεται στην παρακάτω εικόνα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensembles), δηλαδή προγνωστικά σενάρια, τα οποία είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στην μοντελοποίηση της ατμόσφαιρας καθώς μας δείχνουν την προγνωσιμότητα της ατμόσφαιρας. Με άλλα λόγια, η απόκλιση μεταξύ τους δείχνει το βαθμό αβεβαιότητας που παρουσιάζει η αριθμητική πρόγνωσή μας. Αυτά τα σενάρια παράγονται εάν στη χρονική στιγμή t=0 που αντιστοιχεί στα αρχικά προγνωστικά πεδία του μοντέλου, τροποποιήσουμε ελαφρώς τις αρχικές συνθήκες που το προγνωστικό μας μοντέλο δημιούργησε και κανονικοποίησε σε πλέγμα, μετά την συλλογή των διαφόρων διαθέσιμων παρατηρήσεων. Η τροποποίηση αυτή είναι πάντα εντός της αβεβαιότητας των αρχικών μετρήσεων που λαμβάνουμε υπόψιν.
Μια εικόνα που θα πρέπει να προβληματίσει…
Στο γράφημα που ακολουθεί η κόκκινη γραμμή αντιστοιχει στο μέσο όρο της 30ετίας 1991-2020, η έντονη πράσινη γραμμή στο κυρίως “τρέξιμο” του μοντέλου, οι υπόλοιπες στα εναλλακτικά σενάρια, ενώ η λευκή γραμμή αντιστοιχεί στο μέσο όρο όλων των σεναρίων. Έχοντας κατά νου τα ανωτέρω, δύο πράγματα προκαλούν εντύπωση: 1. Το γεγονός ότι τοσο η κυρίως πρόγνωση (έντονη πράσινη γραμμή), όσο και ο μέσος όρος όλων των σεναρίων (λευκή γραμμή) βρίσκονται πολύ υψηλότερα του κλιματικού μέσου όρου και 2. Το γεγονός ότι ακόμη και στη χρονική στιγμή Τ = 0, η απόκλιση των σεναρίων είναι ιδιαίτερα μεγάλη (για την ακρίβεια οι τιμές κυμαίνονται από 20,1 έως 21,7 βαθμούς, δηλαδή έυρος 1,6 βαθμών). Οι συγκεκριμένες αποκλίσεις είναι πολύ μεγάλες και μπορούν να εμφανιστούν μόνο σε περιπτώσεις κακοκαιριών όπου βρίσκονται σε εξέλιξη έντονες θερμοδυναμικές διεργασίες με ισχυρές ροές που εξ ορισμού προκαλούν μεγάλη αβεβαιότητα. Αντιθέτως, η εμφάνιση της συγκεκριμένης απόκλισης δεν μπορεί εύκολα να εξηγηθεί σε αντικυκλωνικές συνθήκες. Την συγκεκριμένη εικόνα την διαπιστώνουμε κατά κόρον φέτος το καλοκαίρι και κατά τη γνώμη μας είναι κάτι που θα πρέπει να προβληματίσει όσους ασχολούνται επιχειρησιακά με την πρόγνωση και την μοντελοποίηση της ατμόσφαιρας.
Η εξέλιξη μετά το Σάββατο 20/7
Από το Σάββατο 20/7 και μετά η πίεση στα μέσα / ανώτερα τροποσφαιρικά στρώματα θα σημειώσει σχετική πτώση κάτι που θα έχει σαν αποτέλεσμα να μειωθούν οι καθοδικές κινήσεις στην περιοχή μας. Η θερμοκρασία θα υποχωρήσει λίγο χωρίς όμως να φτάσει σε κανονικές τιμές διότι αυτό προϋποθέτει την ψυχρή τροφοδοσία από βορειότερες περιοχές, γεγονός που ακόμη δεν αναμένεται. Ταυτόχρονα, η επιφανειακή θέρμανση του εδάφους θα ευνοήσει τις ανοδικες κινήσεις κυρίως πάνω από τμήματα της βορείου χώρας, εξέλιξη που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη καταιγιδοφόρων νεφών από την Παρασκευή 19/7 και κυρίως μεταξύ Σαββάτου 20/7 και Δευτέρας 22/7 με τοπικά ισχυρά φαινόμενα κυρίως σε βόρειες περιοχές. Εκ νέου ανάπτυξη αντικυκλωνικών συνθηκών αναμένεται από την Τρίτη 23/7 έως και την Παρασκευή 26/7 και επιστροφή του καύσωνα στην περιοχή μας αλλά για τη συνέχεια υπάρχουν πολλά σενάρια εξέλιξης, τα οποία αναλύονται στο τελευταίο τμήμα του άρθρου
Αναλυτικά
Τρίτη 16/7: Αίθριος καιρός. Ο καύσωνας συνεχίζεται με τις μέγιστες θερμοκρασίες να φτάνουν τους 38-40° και τοπικά 41-42° στα ηπειρωτικά (οι υψηλότερες στα βόρεια) με εξαίρεση την ανατολική Στερεά και βορειοανατολική Πελοπόννησο όπου αναμένονται κάπως χαμηλότερες τιμές (35-37° και τοπικά σε κλειστές ή υπήνεμες στους βόρειους ανέμους θέσεις, έως 38° ή 39°). Χαμηλότερες θερμοκρασίες στο κεντρικό Αιγαίο, στις Κυκλάδες και στη βόρεια Κρήτη (31-34°), αλλά στο ανατολικό Αιγαίο, στα Δωδεκάνησα και στη νότια Κρήτη αναμένονται μέγιστες στους 35-37° και τοπικά έως και 38°. Ανάλογες θερμοκρασίες και στα Επτάνησα. Άνεμοι: Β/ΒΔ στα 4-5 και τοπικά έως 6 μποφόρ σε κεντρικό και ανατολικό Αιγαίο καθώς και στις Κυκλάδες και τμήματα του ανατολικού Αιγαίου έως και τα 7 μποφόρ σε περιοχές της ανατολικής και νότιας Κρήτης. Ασθενέστεροι άνεμοι στις υπόλοιπες περιοχές.
Τετάρτη, Πέμπτη & Παρασκευή 17-19/7: Αίθριος ή σχεδόν αίθριος με λίγες τοπικές αναπτύξεις νεφών στη βόρεια Πίνδο όπου ίσως σημειωθούν πολύ τοπικοί όμβροι σε τελείως ορεινές θέσεις. Θερμοκρασία: Περαιτέρω άνοδος με τις μέγιστες στους 40-42° σε εκτεταμένες περιοχές της δυτικής Ελλάδας και στη νότια Πελοπόννησο, της Θεσσαλίας, στα χαμηλά υψόμετρα της Μακεδονίας και στη Θράκη, φτάνοντας και τους 43-44° τοπικά στη Μακεδονία. Στους 36-38° οι μέγιστες σε ανατολική Στερεά και ανατολική Πελοπόννησο και τοπικά σε υπήνεμες θέσεις έως και 40° ή 41° με ανάλογες θερμοκρασίες (36-38°) και σε Επτάνησα, ανατολικό Αιγαίο, Δωδεκάνησα και νότια Κρήτη. Χαμηλότερες μέγιστες σε κεντρικό Αιγαίο (και ανατολική Εύβοια), Κυκλάδες και βόρεια Κρήτη, έως τους 34-37°. Άνεμοι: Β/ΒΔ στα 4-5 και τοπικά έως 6 μποφόρ σε κεντρικό και ανατολικό Αιγαίο, Κυκλάδες και βόρεια Κρήτη και στα 3-4 και τοπικά έως 5 μποφόρ στα Επτάνησα. Ασθενέστεροι άνεμοι στις υπόλοιπες θαλάσσιες περιοχές. Αρκετά ενισχυμένοι οι άνεμοι στην ανατολική Στερεά και στην ανατολική / νοτιοανατολική Πελοπόννησο κατά τη διάρκεια της ημέρας με εντάσεις στα 6-7 μποφόρ, αυξάνοντας κατά πολύ τον κίνδυνο εξάπλωσης πυρκαγιών.
Την Παρασκευή 19/7 αν και οι θερμοκρασίες διατηρούνται στα ίδια επίπεδα, αναμένονται 1) Περισσότερα φαινόμενα θερμικής αστάθειας στα βόρεια και συγκεκριμένα σε μεθοριακές περιοχές της Ηπείρου αλλά και της κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας όπου θα σημειωθούν καταιγίδες, ενδεχομένως ισχυρές τοπικά με πιθανότητα τοπικών βροχών και σε Θερμαϊκό, Χαλκιδική και Στρυμονικό κόλπο το βράδυ, 2) Ισχυρότεροι άνεμοι στο κεντρικό, ανατολικό Αιγαίο καθώς και στις Κυκλάδες, φτάνοντας και τα 7 μποφόρ, οι οποίοι θα είναι ιδιαίτερα αισθητοί και στην ανατολική Στερεά και βορειοανατολική Πελοπόννησο επίσης, αυξάνοντας κατά πολύ τον κίνδυνο εξάπλωσης πυρκαγιών
Σάββατο 20/7: Κατά τις νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης βροχής ή και καταιγίδας σε περιοχές του βόρειου και βορειοδυτικού Αιγαίου με έμφαση σε νότια Χαλκιδική, Σποράδες και ανατολική Θεσσαλία με τοπικά φαινόμενα νωρίς το πρωί και σε τμήματα της ανατολικής και βόρειας Εύβοιας. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, νεφώσεις κατά τόπους αυξημένες αναμένονται σε αρκετές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας (πρώτα στα βόρεια, στη Θεσσαλία και στα ανατολικά και από το μεσημέρι και μετά σε δυτικότερα τμήματα) όπου θα σημειωθούν όμβροι και τοπικές καταιγίδες. Μετά το απόγευμα, τα φαινόμενα θα έχουν την τάση να επιμείνουν σε περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας, επηρεάζοντας ενδεχομένως και το Θερμαϊκό τις βραδινές ώρες. Θερμοκρασίες: Αν και αναμένεται να υποχωρήσουν, θα παραμείνουν σε τιμές πάνω από τα όρια του καύσωνα με τις μέγιστες στους 38-40° και τοπικά 41-42° στα ηπειρωτικά της χώρας (κατά 1-3° χαμηλότερες σε ανατολική Στερεά και βορειοανατολική Πελοπόννησο), φτάνοντας τους 36-38° Επτάνησα, ανατολικό Αιγαίο, Δωδεκάνησα και νότια Κρήτη και τοπικά στο νοτιοανατολικό Αιγαίο έως και τους 39-40°. Στους 33-36° οι μέγιστες στα υπόλοιπα νησιωτικά του Αιγαίου. Άνεμοι: Ενισχυμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, Β/ΒΑ στο κεντρικό Αιγαίο και στις βόρειες Κυκλάδες, Β/ΒΔ στα νοτιότερα των Κυκλάδων, στο ανατολικό Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα στα 5 και τοπικά 6 μποφόρ. Αισθητοί θα είναι οι άνεμοι και στην ανατολική Στερεά και βορειοανατολική Πελοπόννησο στα 4-5 και τοπικά έως 6 μποφόρ, αυξάνοντας κατά πολύ τον κίνδυνο εξάπλωσης πυρκαγιών.
Κυριακή 21/7: Αναπτύξεις νεφών από το μεσημέρι και μετά σε Μακεδονία / Θράκη και εκδήλωση όμβρων αλλά και καταιγίδων. Πιθανότητα για αντίστοιχα (τοπικά) φαινόμενα και σε περιοχές της Θεσσαλίας (κυρίως δυτικά και βόρεια). Στα προαναφερθέντα τμήματα της χώρας, τα φαινόμενα αναμένεται να εκδηλωθούν αρχικά σε ορεινές θέσεις και στη συνέχεια σε χαμηλότερα υψόμετρα, με ενδεχόμενο να επηρεάσουν και παράκτιες περιοχές το βράδυ κυρίως όσον αφορά αυτές γύρω από το Θερμαϊκό. Λίγες τοπικές αναπτύξεις νεφών σε ορεινές θέσεις των υπόλοιπων περιοχών της χώρας, με την πιθανότητα εκδήλωσης όμβρων να είναι γενικά μικρή. Θερμοκρασίες: Υποχωρούν λίγο ακόμη αλλά παραμένουν πάνω από τα επίπεδα του καύσωνα σε αρκετές περιοχές. Η μέγιστη αναμένεται στους 37-39° και τοπικά 40° ή και 41° σε νότια Πελοπόννησο, Θεσσαλία και βόρεια και στους 35-37° και τοπικά 38° στην Στερεά Ελλάδα, στα δυτικά ηπειρωτικά, στην ανατολική Πελοπόννησο, στα Επτάνησα, στο ανατολικό Αιγαίο, στα Δωδεκάνησα και στη νότια Κρήτη. Σε κεντρικό Αιγαίο και Κυκλάδες αναμένονται χαμηλότερες τιμές, στους 32-34° και τοπικά 35°. Άνεμοι: Β/ΒΔ σε κεντρικό, ανατολικό Αιγαίο, βόρειες και ανατολικές Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Καρπάθιο σε εντάσεις στα 4-5 και τοπικά έως 6 μποφόρ κατά τη διάρκεια της ημέρας και ΔΒΔ/ΒΔ στα Επτάνησα στα 4 και τοπικά έως 5 μποφόρ.
Δευτέρα 22/7: Βροχές / καταιγίδες αναμένονται σε Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία από το μεσημέρι και μετά, με τα φαινόμενα να είναι κατά τόπους έντονα. Αναπτύξεις νεφών και σε τμήματα της κεντρικής / ανατολικής Στερεάς, με αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης όμβρων αλλά και τοπικών καταιγίδων ενώ τοπικές βροχές (όμβροι) είναι πιθανό να εκδηλωθούν σε κεντρικά και ανατολικά τμήματα της Πελοποννήσου. Τις βραδινές ώρες τα φαινόμενα θα περιοριστούν και θα σταματήσουν στις περισσότερες περιοχές, με εξαίρεση την κεντρική Μακεδονία (συμπεριλαμβανομένης της Χαλκιδικής) αλλά και περιοχών του βορείου Αιγαίου (Θερμαϊκός και Στρυμονικός κόλπος συμπεριλαμβανομένων και των παράκτιων περιοχών), όπου θα επιμείνουν με πιθανώς ισχυρές βροχές και έντονη κεραυνική δραστηριότητα. Θερμοκρασίες: Αυξημένες τιμές στα επίπεδα του καύσωνα, φτάνοντας τους 36-38° και τοπικά 39-40° σε Θεσσαλία και βόρεια χώρα αλλά από το μεσημέρι και μετά θα υποχωρήσουν αισθητά λόγω της εκδήλωσης καταιγίδων. Στα υπόλοιπα ηπειρωτικά αναμένονται τιμές στους 35-37° και τοπικά έως 38° καθώς επίσης και στα Επτάνησα, στο ανατολικό Αιγαίο, στα Δωδεκάνησα και στη νότια Κρήτη. Σε κεντρικό Αιγαίο, ανατολική Εύβοια και Κυκλάδες αναμένονται μέγιστες στους 31-34°. Άνεμοι: ΒΔ στα 3-4 και τοπικά έως 5 μποφόρ σε κεντρικό, ανατολικό Αιγαίο και Δωδεκάνησα, ασθενέστεροι στις υπόλοιπες περιοχές. ΒΔ και στα Επτάνησα, ασθενείς έως μέτριοι, τοπικά ισχυροί στην παράκτια νότια Πελοπόννησο και στην περιοχή των Κυθήρων.
Επόμενες ημέρες
Οι προγνώσεις πολλαπλού δείγματος συγκλίνουν προς το σενάριο της υποχώρησης των φαινομένων αστάθειας κατά το τριήμερο Τρίτη 23/7 με Πέμπτη 25/7 με ταυτόχρονη άνοδο της θερμοκρασίας και πάλι πάνω από τα επίπεδα του καύσωνα στη χώρα μας. Για το διάστημα από την Παρασκευή 26/7 και μετά, υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα σεναρίων εξέλιξης τα άκρα του οποίου είναι οι εξής εκδοχές: Σύμφωνα με την πρώτη, φαίνεται πως ένα αβαθές χαμηλό προερχόμενο από την κεντρική Ευρώπη με κατεύθυνση την κεντρική Μεσόγειο θα φέρει εκ νέου ασταθείς αέριες μάζες με πιθανότητα για γενικευμένες καταιγίδες ακόμη και σε νοτιότερα τμήματα της χώρας όπου εμφανίζονται σπάνια, το Σαββατοκύριακο 27-28/7 (ενδεχομένως και μετά). Σύμφωνα με το δεύτερη εκδοχή, αναμένεται δυστυχώς περαιτέρω άνοδος της θερμοκρασίας σε επίπεδα άνω των 40° σε αρκετά τμήματα της Επικράτειας.
Θεωρούμε πως η εξέλιξη του καιρού από την Παρασκευή 26/7 και μετά θα είναι προς την κατεύθυνση του πρώτου άκρου του φάσματος των σεναρίων που σημαίνει ότι τα φαινόμενα αστάθειας θα επιστρέψουν τουλάχιστον σε κεντρικές και βόρειες ηπειρωτικές περιοχές με τη θερμοκρασία να υποχωρεί σταδιακά σε περισσότερο φυσιολογικές τιμές – κάτω από τα επίπεδα του καύσωνα.