Ψυχρό μέτωπο Κυριακής-Δευτέρας 11-12 Φεβρουαρίου 2024. Μια περίπτωση επιτυχημένης προσομοίωσης

Το ψυχρό μέτωπο που διέσχισε τη χώρα μας από τα δυτικά προς τα ανατολικά από το μεσημέρι της Κυριακής 11/2 μέχρι και το απόγευμα της Δευτέρας 12/2, προκάλεσε ισχυρές βροχές και καταιγίδες σε Επτάνησα, δυτικά ηπειρωτικά (κυρίως την Κυριακή) καθώς και στο ανατολικό Αιγαίο (από το πρωί της Δευτέρας και μετά). Αν και τα περισσότερα φαινόμενα (ως σύνολο χιλιοστών) εμφανίστηκαν στις δυτικά προσήνεμες περιοχές της Επικράτειας, κατά το πέρασμά του από την ηπειρωτική χώρα σημειώθηκαν επίσης ισχυρές βροχές αλλά και χαλαζοπτώσεις μικρότερης όμως διάρκειας, με εξαίρεση το μεγαλύτερο τμήμα της Αττικής και της νότιας Εύβοιας. Η εξαίρεση της νοτιοανατολικής Στερεάς από τις περιοχές εκδήλωσης των φαινομένων δεν προσομοιώθηκε σωστά από τα περισσότερα μοντέλα προσομοίωσης σε αντίθεση με το μοντέλο του °Umeteo το οποίο κατάφερε να αποδώσει περισσότερο ρεαλιστικά την εξέλιξη.

Σε αυτό το άρθρο γίνεται σύγκριση μεταξύ των δύο παγκόσμιων προγνωστικών συστημάτων (GFS και ECMWF) και του °U-Model [1], αρχικά ως προς το σύνολο του προβλεφθέντος υετού και στη συνέχεια ειδικότερα κατά τις επίμαχες ώρες του περάσματος του μετώπου από την νοτιοανατολική Στερεά. Στο τέλος του άρθρου παρατίθεται η σύνοψη και τα συμπεράσματα αλλά και οι πηγές αυτού του κειμένου.

Γενική εικόνα – Σύνολο Υετού

Η πρόγνωση του αθροιστικού υετού (βροχή, χαλάζι, χιονοπτώσεις) για όλο το διάστημα της κακοκαιρίας ήταν εύστοχη από τα περισσότερα μοντέλα προσομοίωσης για τις περισσότερες περιοχές της χώρας, όχι όμως για τη νοτιοανατολική Στερεά (Αττική και νότια Εύβοια). Σε αυτές τις περιοχές αν και προβλέφθηκαν συνολικά ύψη βροχής μεταξύ 5-10 χιλιοστών, στην πραγματικότητα το ύψος βροχής ήταν <1mm για το σύνολο των περιοχών της Αττικής και της νότιας Εύβοιας, με εξαίρεση τα Βίλια (39,8mm) και το ακρωτήριο Καφηρέας – Κάβο Ντόρο (10,6mm). [2]

Στις επόμενες εικόνες παρουσιάζεται το συνολικό ύψος υετού για το διάστημα Σάββατο 10/2/24 – 12UTC έως Τρίτη 13/2/24 – 12UTC με βάση την προσομοίωση του Σαββάτου 10/2/24 – 12UTC από το παγκόσμιο προγνωστικό μοντέλο GFS (πρώτη εικόνα) και το ECMWF (δεύτερη εικόνα). Οι εικόνες αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα https://meteologix.com [3].

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προσομοίωση των παγκόσμιων προγνωστικών συστημάτων για το ίδιο διάστημα είναι παρόμοια και για τους επόμενους προγνωστικούς κύκλους (“τρεξίματα” 11/2 – 00UTC και 11/2 – 12UTC).

**Σχήμα 1:** Αθροιστικό ύψος υετού για το διάστημα από 10/2/24 – 12UTC έως 13/2/24 – 12UTC από το μοντέλο GFS με βάση την προσομοίωση στις 10/2/24 – 12UTC. **Πηγή:** **https://www.meteologix.com**

**Σχήμα 2:** Αθροιστικό ύψος υετού για το διάστημα από 10/2/24 – 12UTC έως 13/2/24 – 12UTC από το μοντέλο ECMWF με βάση την προσομοίωση στις 10/2/24 – 12UTC. **Πηγή:** **https://www.meteologix.com**

Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζεται η αντίστοιχη πρόγνωση από το μοντέλο του °Umeteo ( https://umeteo.com/maps ) για το διάστημα 10/2/2024 – 12UTC - 13/2/2024 – 12UTC:

**Σχήμα 3:** Αθροιστικό ύψος υετού για το διάστημα από 10/2/24 – 12UTC έως 13/2/24 – 12UTC από το **μοντέλο του °Umeteo** με βάση τον προγνωστικό κύκλο της 10/2/24 – 12UTC.

Παρατηρούμε ότι σε αντίθεση με την πρόγνωση των GFS & ECMWF, τα ύψη υετού που προβλέπονται για το κεντρικό και ανατολικό τμήμα της Αττικής αλλά και το μεγαλύτερο τμήμα της νότιας Εύβοιας, είναι μηδαμινά. Ταυτόχρονα όμως, για το υπόλοιπο τμήμα της Επικράτειας, οι προσομοιώσεις είναι σχεδόν ταυτόσημες.

Οι προγνώσεις για το διάστημα των πρώτων ωρών της Δευτέρας

Το πέρασμα της ψυχρής μετωπικής επιφάνειας πάνω από τη νοτιοανατολική Στερεά τοποθετείται το διάστημα μεταξύ 03:00 – 06:00 τοπική ώρα της Δευτέρας 12/2/24. Στην παρακάτω κινούμενη εικόνα, απεικονίζεται η κίνηση των νεφών κατά το προαναφερθέν διάστημα στο φάσμα του υπέρυθρου από τους δορυφόρους Meteosat 9 και 10. Με μπλε έλλειψη σημειώνεται το σύστημα καταιγίδων που έπληξε τμήματα της Αργολίδας και της Κορινθίας, κινούμενο στη συνέχεια βορειοανατολικά προς τη Βοιωτία, την κεντρική και τη βόρεια Εύβοια, έχοντας προσεγγίσει τη νότια Χαλκιδική, στις 6 το πρωί:

Το πέρασμα του ψυχρού μετώπου μεταξύ 3 και 6 το πρωί της Δευτέρας από την ανατολική χώρα. Συλλογή εικόνων στο φάσμα του υπέρυθρου από το δορυφόρους Meteosat 9 και Meteosat 10, **Πηγή: https://www.meteologix.com**

Στην επόμενες εικόνες, παρουσιάζεται η πρόγνωση του υετού για το διάστημα μεταξύ 5-6 το πρωί της Δευτέρας 12/2/24, με βάση την ανάλυση του Σαββάτου 10/2/24 – 12UTC, από:
1) Το μοντέλο του °Umeteo
2) Το μοντέλο GFS
3) Το μοντέλο ECMWF:

Πρόγνωση υετού από το μοντέλο του ºUmeteo, για το διάστημα 5-6 το πρωί της Δευτέρας 12/2/24, με βάση την ανάλυση του Σαββάτου 10/2/24 – 12UTC.

Πρόγνωση υετού από το μοντέλο GFS για το διάστημα 5-6 το πρωί της Δευτέρας 12/2/24, με βάση την ανάλυση του Σαββάτου 10/2/24 – 12UTC

Πρόγνωση υετού από το μοντέλο ECMWF για το διάστημα 5-6 το πρωί της Δευτέρας 12/2/24, με βάση την ανάλυση του Σαββάτου 10/2/24 – 12UTC.

Παρατηρείται ότι και στις δύο περιπτώσεις των παγκόσμιων μοντέλων, προβλέπεται υετός στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Στερεάς. Στην περίπτωση του ECMWF μάλιστα, η προσομοίωση δίνει φαινόμενα μόνο σε αυτήν την περιοχή σε αντίθεση με βορειότερα τμήματα της ανατολικής Στερεάς, δηλαδή το ακριβώς αντίστροφο σε σχέση με την πραγματικότητα.

Στο βίντεο που ακολουθεί παρουσιάζεται όλη η προσομοίωση του μοντέλου του ºUmeteo, σε αντιπαραβολή με την κεραυνική δραστηριότητα στη χώρα για το διάστημα από το μεσημέρι της Κυριακής 11/2 – 14:00 μέχρι και το μεσημέρι της Δευτέρας 12/2 – 14:00. Η αποτύπωση της κεραυνικής δραστηριότητας γίνεται μέσω της ιστοσελίδας https://blitzortung.org [4] και η χρονική ταύτιση με τις αντίστοιχες εικόνες της προσομοίωσης αν και όχι απόλυτη, είναι η πλησιέστερη δυνατή.

Με βάση την υπόθεση ότι οι περιοχές εμφάνισης της κεραυνικής δραστηριότητας συμπίπτουν με τις περιοχές εκδήλωσης ισχυρότερων φαινομένων, μπορούμε να συγκρίνουμε την πραγματικότητα με την προσομοίωση του °U-Model. Διαπιστώνεται ότι η κίνηση του μετώπου προσομοιώνεται ικανοποιητικά καθ’όλη τη διάρκεια της πορείας του από τα δυτικά τμήματα της χώρας προς τα ανατολικά. Ιδίως κατά τη διάρκεια του περάσματος του μετώπου από την ανατολική Στερεά Ελλάδα και την ανατολική Πελοπόννησο, φαίνεται ότι το μήκος των φαινομένων περιορίζεται σημαντικά με αποτέλεσμα τελικά να μην εκδηλωθούν τελικά βροχές / καταιγίδες σε ένα μεγάλο τμήμα της Αττικής και στη νότια Εύβοια.

Σύνοψη – Συμπεράσματα

Το ψυχρό μέτωπο που διέσχισε τη χώρα από τα δυτικά προς τα ανατολικά από το μεσημέρι της Κυριακής 11/2 μέχρι το βράδυ της Δευτέρας προσομοιώθηκε σωστά για το σύνολο της χώρας από τα αριθμητικά μοντέλα πρόγνωσης του καιρού με την εξαίρεση της νοτιοανατολικής Στερεάς (Αττική και νότια Εύβοια). Σε αυτήν την περιοχή αν και προβλέφθηκε συνολικός υετός μεταξύ 5-10mm από τα παγκόσμια μοντέλα, τελικά δεν σημειώθηκαν φαινόμενα, ή σημειώθηκαν ελάχιστα (<1mm) σύμφωνα με τις καταγραφές των μετεωρολογικών σταθμών.

Η δορυφορικές εικόνες επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του περάσματος του μετώπου πάνω από την περιοχή, η γραμμή των καταιγίδων μειώθηκε σε μήκος και έχασε εν μέρει την ισχύ της, για να την αποκτήσει εκ νέου καθώς εισήλθε στο Αιγαίο. Αυτήν την συμπεριφορά δεν κατάφεραν να την προσομοιώσουν επαρκώς τα περισσότερα μοντέλα προσομοίωσης σε κανέναν προγνωστικό κύκλο, σε αντίθεση με το μοντέλο του °Umeteo (ºU-Model), το οποίο στον προγνωστικό κύκλο του Σαββάτου 10/2 – 12UTC, διέκρινε την προαναφερθείσα εξασθένηση. Αν και η γενική εικόνα της κίνησης του μετώπου προβλέφθηκε σωστά, αυτό δεν συνέβη για πολύ τοπικά μέγιστα υετού όπως η περίπτωση των Βιλίων όπου επηρεάστηκαν από τοπικό σύστημα καταιγίδας.

Ένας συνηθισμένος λόγος που η πρόγνωση της εξέλιξης τέτοιου είδους μετώπων είναι σχετικά δύσκολη για ένα παγκόσμιο προγνωστικό σύστημα είναι η ύπαρξη έντονου αναγλύφου όπως η Πίνδος και η ορεινή Πελοπόννησος, το οποίο συνήθως προκαλεί εξασθένηση των φαινομένων λόγω της απώλειας υγρασίας στην προσήνεμη (δυτική πλευρά) αλλά και της διάλυσης της δομής του. Συνεπώς, ένα παγκόσμιο μοντέλο δεν είναι σε θέση να αποδόσει σωστά την τοπογραφία λόγω της χαμηλής ανάλυσής του και ως εκ τούτου μπορεί να υπάρχουν και αποκλίσεις στην προσομοίωση των φαινομένων που σχετίζονται με αυτήν (πχ ομβροσκιά).

Σε κάποιες περιπτώσεις ψυχρών μετώπων που έρχονται από τα δυτικά, η τοπογραφία είναι δυνατόν να λειτουργήσει ενισχυτικά, ιδίως εάν παρουσιάζονται φαινόμενα διάτμησης των ανέμων καθ’ύψος. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση είναι η ύπαρξη νοτιοανατολικού ρεύματος στα κατώτερα στρώματα (το οποίο τροφοδοτεί με υγρασία τα ανατολικά τμήματα) και νοτιοδυτικού υψηλότερα. Προκύπτει ότι, αυτή ήταν η περίπτωση τη νύχτα / πρωί της Δευτέρας 12/2/24 για τις περιοχές της ανατολικής Στερεάς που εμφανίστηκαν τελικά φαινόμενα και ως εκ τούτου το αίτιο της αστοχίας από τα παγκόσμια προγνωστικά συστήματα δεν είναι μόνο η σχετικά χαμηλότερη ανάλυσή τους σε σύγκριση με ένα περιοχικό μοντέλο πρόγνωσης. Σε ένα πολύπλοκο φαινόμενο όπως αυτό, εκτός της τοπογραφίας, σημαντικό ρόλο παίζουν και άλλα στοιχεία, όπως ο τρόπος που ένα μοντέλο έχει παραμετροποιηθεί ώστε να διαχειριστεί και να προσομοιώσει τις θερμοδυναμικές διεργασίες κ.α. σε συνοπτική και υποσυνοπτική κλίμακα.

Πηγές – Παραπομπές

[1], Περισσότερα σχετικά με την εγκατάσταση και παραμετροποίηση του μοντέλου του °Umeteo: https://umeteo.com/meteowiki/5751
[2], Δεδομένα από την ιστοσελίδα http://www.e-kairos.gr/timetravel/
[3], Δορυφορικές εικόνες, χάρτες καιρού και άλλα δεδομένα με αρχείο: https://meteologix.com
[4], Η κεραυνική δραστηριότητα στον πλανήτη σε πραγματικό χρόνο: https://www.blitzortung.org